افزایش مسئولیت پذیری کودکان با ۱۴ روش کاربردی
افزایش مسئولیت پذیری کودکان یکی از مهم ترین شاخه های تریبت فرزند است که در جلسه های مشاوره روانشناسی کودک به آنها پرداخته می شود. از دید رشته روانشانسی کودک و نوجوان، مسئولیت پذیر کردن کودکان یک روند است که باید با نهایت دقت انجام گیرد. در ادامه این مطلب سایت ویکی روان به راه های آموزش مسئولیت پذیری به فرزندان خواهیم پرداخت.
فهرست موضوعات بررسی شده
اهیمت افزایش مسئولیت پذیری کودکان چیست؟
با سایت مشاوره روانشناسی آنلاین ویکی روان همراه باشید.
همه ما می خواهیم فرزندان مسئولیت پذیری تربیت کنیم و می خواهیم در دنیایی زندگی کنیم که در آن دیگران را مسئول بدانیم، دنیایی که در آن بزرگسالان مسئولیت های خود را به عنوان شهروندان قبول نکنند. بنابراین چگونه می توانیم فرزندانمان را طوری تربیت کنیم که مسئولیت انتخاب ها و تأثیر آنها بر جهان را به عهده بگیرند؟ اصلا با این دیدگاه مسئولیت پذیر کردن کودکان ممکن است؟؟؟
اگر می خواهید آموزش مسئولیت پذیری به بچه ها ممکن شود باید اینگونه شروع کنید که مسئولیت برای کودک لذت بخش باشد و تحمیل نشود
برای این که زندگی شان معنا داشته باشد به عزت‌نفس خود نیاز دارند. بچه ها نمی خواهند بیش از حد خرفت باشند. آنها مثل بقیه ما نیاز دارند احساس کنند که برای دنیا مهم هستند و در زندگی شان یک سهم مثبت ایجاد می کنند.
بنابراین در روند مسئولیت پذیر کردن کودکان یادتان باشد، شما واقعا نیازی به آموزش بچه ها ندارید که در دنیای مسئولیت پذیرانه خود را اداره کنند. شما فقط باید به آنها بیاموزید که توانایی زیادی دارند و با آنها ارتباط برقرار کنید تا این کار را انجام دهند.
تعریف مسئولیت پذیری چیست؟
قبل از دنبال کردن راه های افزایش مسئولیت پذیری کودکان باشیم باید بدانیم معنی مسئولیت پذیر بودن چیست؟
وقتی از والدین سوال شود که دوست دارند فرزندانشان اکنون و در بزرگسالی چه ویژگی هایی داشته باشند، یکی از رایج ترین پاسخ ها “مسئولیت پذیری” است. این یک اصطلاح گسترده است که معنای مختلفی دارد، از جمله:
- قابل اعتماد بودن تا دیگران بدانند که می توانند روی شما حساب کنند
- حفظ قول و توافق نامه
- انجام تعهدات خود
- انجام کاری در حد توانایی خود
- پاسخگو بودن درمورد رفتار خود
- خوشنامی برای انجام درست کارها و تصدیق اشتباهات
- عضو خانواده و جامعه خود باشید
بر اساس نظرات یک مشاور کودک، مسئولیت پذیری کلید موفقیت کودکان در مدرسه و در دنیای بزرگترها، هنگام بزرگ شدن است.
اطلاعت و مسئولیت
والدین اغلب اطاعت و مسئولیت را اشتباه می گیرند.
بیشتر والدین دوست دارند فرزندانشان آنچه را که می خواهند انجام دهند، دستورالعمل ها را دنبال کنند و اقتدار آنها را زیر سوال نبرند که اهداف قابل درک و مهم هنگام تربیت فرزندان می باشند.
به این ترتیب، اینها مسئولیتی ندارند!! این رفتارها به عنوان اطاعت طبقه بندی می شوند.
با گذشت زمان، بیشتر والدین می خواهند فرزندان مالکیت یک کار یا وظیفه را بپذیرند، فرزندان این کار را انجام می دهند زیرا این کار باید انجام شود و قبول می کنند که انجام آن وظیفه آنهاست. این رویکرد مسئولیت نامیده می شود.
راه های افزایش مسئولیت پذیری در کودکان کدام است؟
همانطور که بارها در ویکی روان گفتیم، مسئولیت پذیر کردن کودکان راه های زیادی دارد که با صبر و ممارست والدین و اطرافیان ممکن می شود.
در ادامه به ۱۴ روش آموزش مسئولیت پذیری به فرزندان از دید علم روانشناسی می پردازیم.
۱- کودک خود را با این انتظار بزرگ کنید که ما همیشه مشکلات خود را پاکسازی کنیم
با کمک به کودک خود شروع کنید، تا زمانی که کودک آن را یاد بگیرد.
اگر بتوانید در این مورد خوش خلق و مهربان باشید؛ آن را سریعتر یاد می گیرند و به یاد داشته باشید که نگران شیر ریخته شده روی زمین نباشید.
هنگامی که خودتان اسفنجی را بر می دارید، با دادن یک اسفنج به او بخواهید تا به شما کمک کند. (و انجام این کار تقریبا آسان تر است.) تا زمانی که در مورد آن قضاوت نکنید – بنابراین او دفاعی ندارد – او می خواهد به پاکسازی و بهتر شدن اوضاع کمک کند.
بنابراین وقتی کودک نوپای شما شیرش را ریخت، بگویید: “شیر ریخته است اما مشکلی نیست. ما می توانیم با هم آن را تمیز کنیم“، در حالی که خودتان یک حوله کاغذی به او می دهید و یکی از آن را برمی دارید.
زمانی که کودک پیش دبستانی شما کفش هایش را در مسیر خود رها می کند، آنها را به او تحویل دهید و از او بخواهید آن را کناری بگذارد و با مهربانی بگویید: ” ما همیشه کارهای خود را درست انجام می دهیم.”
۲- کودکان به یک فرصت برای کمک به منافع مشترک نیاز دارند
همه بچه ها مرتب به بقیه کمک می کنند. آن روش‌ها را بیابید و در مورد آن ها اظهار نظر کنید، حتی اگر همین الان متوجه می شوید که او نسبت به برادر کوچکش مهربان است یا اینکه چگونه از آواز خواندش لذت می برید. هر نوع رفتاری که تایید می کنید رشد خواهد کرد.
همانطور که کودکان بزرگ تر می شوند، مشارکت آن ها به طور مناسب، هم در داخل و هم در خارج از خانه افزایش می یابد
کودکان باید دو نوع مسئولیت را بر عهده گیرند: مراقبت از خود و مشارکت در رفاه خانواده. تحقیقات نشان می دهند کودکانی که در خانه کمک می کنند بیشتر از بچه هایی که به سادگی از خودشان مراقبت می کنند، در موقعیت های دیگر نیز کمک می کنند.
البته نمی توان انتظار داشت که یک شبه یک نگرش مفید پیدا کنند. افزایش پیوسته مسئولیت نسبت به سن بیشتر می شود.
- بمنظور افزایش مسئولیت پذیری کودکان از کودکان نوپا بخواهید تا دستمال سفره ها را روی میز بگذارند، کودکان سه ساله برای تعیین مکان کمکشان کنند.
- کودکان چهار ساله می توانند جوراب ها را مطابقت دهند و کودکان پنج ساله می توانند به شما در نظافت اتاق کمک کنند.
- کودکان شش ساله آماده پاکسازی میز، کودکان هفت ساله برای آبیاری گیاهان و کودکان هشت ساله برای جمع کردن لباس های شسته شده مناسب هستند.
باز هم توجه داشته باشید که فرزندتان را دعوت کرده و به او قدرت می دهید نه اینکه او را تحقیر و وظیفه ای به او تحمیل کنید. تحقیر کردن بچه ها در تمام وارد نتیجه عکس می دهد، به هیچ وجه آن را امتحان نکنید.
۳- به یاد داشته باشید که هیچ کودکی در ذهن خود نمی خواهد “کارهای خانه” را انجام دهد
اگر می خواهید فرزندتان مشارکت در خانواده را به عنوان کاری سخت در نظر نگیرد، “کاری” نکنید که او بدون شما کارهای روزمره را انجام دهد تا زمانی که یک بخش عادی از برنامه روتین خانواده تان باشد و کودک شما مقاومت نکند.
هدف این است که شما این کار را انجام ندهید، این کار به کودک شکل می دهد که از مشارکت و قبول مسئولیت لذت خواهد برد
کارها را سرگرم کننده کنید. اجازه دهید به همان اندازه که نیاز دارد از ساختار، پشتیبانی و کمک عملی برخوردار شود، از جمله نشستن با او و کمک به انجام وظیفه، حتی تکرار آن برای ۳۰ دفعه. بدانید که این کار بسیار دشوارتر از انجام توسط خودتان است.
به خود یادآوری کنید که در این کارها شادی وجود دارد و این امر را همراه با رضایت یک کار خوب انجام دهید. در نهایت، او خودش این وظایف را انجام خواهد داد. اگر او از آنها لذت ببرد، آن روز خیلی زود فرا می رسد.
این تکنیک یکی از راه های تقویت هوش هیجانی در بچه ها است که می تواند تاثیرات فوق العاده مثبتی به همراه داشته باشد.
۴- اگر کار زیادی دارید به کودک اجازه دهید تا به شما کمک کند
همیشه شما کار زیادی برای انجام خواهید داشت. اما کودکان نوپا به شدت می خواهند بر دنیای فیزیکی خود مسلط شوند و وقتی ما از آنها برای انجام این کار حمایت می کنیم، آنها مسئولیت “توانایی پاسخگویی” را پیدا می کنند.
بنابراین به جای عجله در انجام لیست کارهای خود، فرم خود را دوباره تنظیم کنید. شما در حال کار با کودک خود هستید تا به او کمک کنید رضایت را کشف کند
این مهمتر از انجام سریع یا کامل کار است. توجه داشته باشید که شما نیز در حال کمک هستید، این همان چیزی است که بچه ها را وادار به ادامه همکاری می کند.
۵- به جای دستور دادن، از کودک خود بخواهید که فکر کند
برای آموزش مسئولیت پذیری به فرزندان می توانید از این روش جالب استفاده کنید، به عنوان مثال، صبح به جای اینکه با داد زدن وقت خود را هدر دهید و بگویید “دندان هایت را مسواک بزن! کوله پشتی شما بسته است؟ ناهار خود را فراموش نکن!” ، می توانید بپرسید “کار بعدی که باید برای آماده شدن برای مدرسه انجام دهید چیست؟ ”
هدف این است که صبح به صبح آنها را روی لیست خود متمرکز نگه دارید تا زمانی که لیست را یاد بگیرند و مدیریت کارهای صبحگاهی خود را شروع کنند.
حتما در ویکی روان بخوانید: آموزش مهارت های زندگی به بچه ها
۶- برای افزایش مسئولیت پذیری کودکان باید روال و ساختار را فراهم کنید
این مورد به دلایل زیادی در زندگی کودکان بسیار مهم است و حداقل به آنها فرصت های مکرر می دهد تا بتوانند خود را از طریق یک سری وظایف مخصوص مدیریت کنند.
در ابتدا، آنها بر روال زمان خواب کنترل دارند و اسباب بازی ها را جمع می کنند و صبح آماده می شوند. سپس آنها عادات موفقیت آمیز مطالعه و عادات نظافت را توسعه می دهند.
سرانجام، آنها مهارت های اساسی زندگی را از طریق تکرار کارهای روزمره خانگی مانند لباسشویی یا تهیه وعده های غذایی ساده فرا می گیرند.
۷- به کودک خود بیاموزید که مسئول تعاملات خود با دیگران باشد
برای داشتن بچه ها سالم باید به آنها شیوه تعامل صحیح با دیگران را آموزش دهید.
هنگامی که دخترتان احساسات برادر کوچک خود را جریحه دار می کند، او را مجبور به عذرخواهی نکنید، زیرا کمکی به او نخواهد کرد.
ابتدا به احساسات او گوش دهید تا به او کمک کنید و احساسات درهم و برهم را که باعث شده او غر بزند را از بین ببرید
سپس وقتی بهتر شد، از او بپرسید چه کاری می تواند انجام دهد تا اوضاع بین آنها بهتر شود. شاید او آماده عذرخواهی باشد. اما شاید احساس ترس در چهره داشته باشد و او ترجیح دهد با خواندن یک داستان برای او، یا کمک به کارهای جداگانه، یا آغوش گرفتن آن رفتار را اصلاح کند.
این به کودکان می آموزد که رفتارشان با دیگران عواقبی دارد و وقتی آسیب می بینند همیشه مسئول جبران هستند. اما از آنجا که شما مجبورش نمی کنید، او قادر به انتخاب جبران است که باعث می شود احساس خوبی داشته باشد و احتمال تکرار آن را بیشتر می شود.
این روش از مسئولیت پذیر کردن بچه ها برای آموزش صحیح به بچه های عصبانی و لجبار بسیار موثر است که به عنوان مجموعه تکنیک در جلسات مشاوره آنلاین کودک و نوجوان به والدین آموزش داده می شود.
۸- از فرزند خود برای کالاهای آسیب دیده پول بگیرید
اگر کودکان را به پرداخت پول توجیبی خود برای خرابی کتاب های کتابخانه و تلفن های همراه، پنجره های شکسته توسط بیس بال غیره مجبور کنید، احتمال تکرار این گونه تخلفات خیلی کم است.
۹- برای نجات کودک خود از یک وضعیت دشوار عجله نکنید
برای حل مساله در دسترس باشید و به او کمک کنید تا از طریق احساسات و ترس‌ها به کار خود ادامه دهد، اما بگذارید خودش مشکل را حل کند، چه با عذر خواهی یا جبران از یک روش دیگر.
پیشنهاد ویکی روان به شما: اولین اصول تربیت فرزند چیست؟
۱۰- مسئولیت پذیری و پاسخگویی را الگوی خود قرار دهید
در مورد انتخاب های مسئولانه ای که انجام می دهید صریح باشید:
- “حمل این زباله تا رسیدن به ماشین واقعا سخت است، اما چون سطل آشغالی نمی بینم و هرگز زباله را زمین نمی ریزیم.”
- “این تابلو می گوید که پارکینگ مخصوص افرادی است که دارای معلولیت های جسمی هستند، بنابراین ما نمی توانیم از آن مکان استفاده کنیم.”
به قول هایی که به فرزند خود می دهید عمل کنید و بهانه نگیرید!
اگر قول می دهید و دفترچه یادداشت مورد نیاز مدرسه را نمی خرید یا روز شنبه آن بازی را با او انجام نمی دهید، چرا او باید در مورد وعده ها و توافق های خود با شما مسئولیت داشته باشد؟
در واقع برای افزایش مسئولیت پذیری کودکان ابتدا والدین خودشان باید مسئولیت پذیر باشند چون رفتارهای آنها تاثیر مستقیم بر شیوه رفتار فرزندانشان دارد.
۱۱- هرگز به کودک خود برچسب “غیرمسئول” ندهید
هرگز به کودک خود برچسب “غیر مسئول” ندهید، زیرا نوع نگرش ما نسبت به فرزندان همیشه یک پیشگویی خودکفا است.
در عوض مهارت هایی که برای مسئولیت پذیری لازم است را به او بیاموزید. به عنوان مثال، اگر همیشه چیزهای خود را گم می کند، به او بیاموزید که هر وقت جایی را ترک کرد مثل خانه دوست، مدرسه، محل تمرین فوتبال صبر کند و همه چیزهایی را که برای بردن به خانه لازم است را بررسی کند.
۱۲- به فرزند خود بیاموزید که یک برنامه مدون تنظیم کند
در زندگی شلوغ قرن بیست و یکم، همه بچه ها باید در دبیرستان به این مهارت برسند، در غیر این صورت همه کارها را به پایان نمی رسانند.
آموزش مسئولیت پذیری به فرزندان را اگر آخر هفته ها در دوران راهنمایی یا زودتر، اگر سرشان شلوغ است، شروع کنید. فقط یک کاغذ بردارید، ساعات روز را در سمت چپ لیست کنید و از کودک خود بپرسید که آخر هفته چه کارهایی باید انجام دهد.
۱۳- همه بچه ها به تجربه کار با حقوق نیاز دارند
همه بچه ها به تجربه کار در ازای پرداخت پول نیاز دارند که به آنها مسئولیت واقعی را در دنیای واقعی می آموزد.
با پرداخت پول در سن هشت سالگی برای انجام کارهایی که معمولاً از او انتظار ندارید (شستن ماشین، وجین باغ) شروع کنید، سپس او را تشویق کنید تا به کارهای عجیب و غریب در محله بپردازد (با سگ همسایه قدم بزنید یا پارو کردن برف را در آنجا ارائه دهید)، در صورت مناسب بودن به سمت شغل مادر یا نگهداری کودک بروید و در آخر مشاغل بعد از مدرسه یا تابستان را به عهده بگیرید.
حتما در ویکی روان بخوانید: بهترین راه تشویق کردن بچه ها چیست؟
۱۴- یک خانواده بدون سرزنش ایجاد کنید
همه ما، به طور خودکار، می خواهیم کسی را سرزنش کنیم که همه چیز را خراب کرده است. به نظر می رسد رفع تقصیر ممکن است مانع از تکرار مشکل شود یا مسئولیت را از ما سلب کند.
در واقع، سرزنش کردن باعث می شود همه افراد دفاعی باشند، بیشتر تمایل به تماشا دارند و حمله می کنند تا اینکه جبران کنند. این مهمترین دلیل دروغ گفتن بچه ها به والدین است
از این بدتر، وقتی ما آنها را سرزنش می‌کنیم، بچه ها انواع دلایل را می یابند که واقعاً تقصیر آنها نبوده است – حداقل در ذهن خودشان – بنابراین مسئولیت پذیری آنها کمتر می شود و احتمال تکرار مشکل بیشتر است.
پیشنهاد ویکی روان در مورد افزایش مسئولیت پذیری کودکان
آموزش مسئولیت پذیری به فرزندان روش های زیادی دارد که در این مطلب ویکی روان به مهم ترین آنها اشاره کردیم.
بدون شک یکی از بهترین راه های افزایش مسئولیت پذیری در کودکان کمک گرفتن روانشناس کودک است. مشاور روانشناس خبره و با تجربه به خوبی می تواند رفتار و شخصیت فرزندتان را بررسی و راهکارهای اختصاصی برای او ارائه دهد.
در هر صورت می توانید با مراجعه به بخش مشاوره آنلاین کودک و نوجوان در سایت ویکی روان از خدمات مشاوره صوتی و تصویری در سایت استفاده نمائید.
