استرس در کودکان چیست؟ (به همراه علائم و راه درمان)
علائم و درمان استرس بچه ها از دید روانشناسی
همانند بزرگسالان استرس در کودکان نیز وجود دارد. با این تفاوت که استرس در کودکان متفاوت تر است و نشانه های خاصی دارد. والدین زیادی در جلسات مشاوره کودک از نشانه های جدیدی در رفتار و کردار بچه ها صحبت می کنند که همگی نشان دهنده استرس کودک است. به همین دلیل جلسات خاصی با عنوان مشاوره استرس کودکان در ویکی روان وجود دارد که روانشناس به صورت تخصصی به بررسی استرس کودکان می پردازد. ویکی روان به عنوان سامانه سلامت روان فارسی زبانان در ادامه به بررسی استرس در کودکان از دید علم روانشناسی می پردازد.
فهرست موضوعات بررسی شده
منظور از استرس کودکان چیست؟
با بخش مقاله های روانشناسی در ویکی روان همراه باشید.
همانطور که از تعریف استرس مشخص است، بروز نشانه هایی که موجب نگرانی، عدم تمرکز و تشویش ذهنی شود استرس نامید می شود. استرس کودک تعریف مشابهی دارد با این تفاوت که انواع استرس کودکان بسیار متنوع بوده و نشانه های خاصی دارند. به همین دلیل والدین با بررسی و نظارت بر تغییرات رفتاری بچه ها می توانند جهت درمان استرس کودکان اقدام کنند.
نتایج به دست آمده از مشاوره تلفنی استرس نشان می دهد با بروز استرس در بچه ها بی قراری آنها افزایش پیدا کند و یا لجبازی بیشتری از خود نشان دهند. تجربه استرس در کودک برای مدت زمان طولانی یا به شدت زیاد می تواند در هر دوره ای عوارض و پیامدهای ناخوشایندی داشته باشد. این مشکلات در دوران کودکی از اهمیت بیشتری برخوردار می باشد، زیرا مغز و بدن کودک در این دوران در حال رشد و تکامل است و می تواند در روند رشد اختلال ایجاد می کند. شما می توانید با کمک متخصص روانشناس در جلسات مشاوره روان درمانی کودک در مرکز ویکی روان به عنوان سایت مشاوره روانشناسی جهت رهایی از استرس در کودک اقدام کنید.
استرس کودکان یکی از بحرانی ترین حالات روحی است که بچه ها تجربه می کنند. شناخت علائم استرس در کودکان به عهده والدین و مربیان است و درمان استرس در کودکان باید توسط متخصص روانشناس کودک انجام گیرد تا به صورت ریشه ای درمان گردد.
علت به وجود آمدن استرس در کودکان چیست؟
علم روانشناسی توضیحات متعددی برای علت استرس داده است که در سنین مختلف فرق دارد.
در بچه ها انواع استرس، واکنشی نسبت به فشارهای محیطی و ناتوانی در برابر رفع آنها است. از جمله عوامل خارجی که می تواند منجر به اضطراب در کودکان شود عبارتند از:
- بروز انواع مشکلات خانوادگی
- فشارهای مدرسه که در مقاله علت استرس بچه ها در مدرسه به آن پرداخته ایم.
- مشکل در برقرای ارتباط با دوستان
- تجربه عشق دوران کودکی
- مرگ نزدیکان که در جلسات مشاوره سوگ به وفور دیده می شود
- حقه و فریب کاری در مسئولیت هایی مانند کارهای مدرسه و فعالیت های ورزشی
- درگیری و یا فشار گروه های دوستانه در محله و محیط تحصیل
- تغییر مدرسه، اسباب کشی و مهاجرت و یا مشکلاتی خانوادگی و یا بی خانمان شدن
- داشتن افکار منفی در مورد خود (به همین دلیل آموزش متوقف کردن افکار منفی تاثیر زیادی بر بهبود سلامت روان بچه ها دارد.)
- تغییرات بدنی شامل تغییرات هورمونی در دختران و پسران که از آن با عنوان بلوغ جنسی یاد می شود.
- جدایی پدر و مادر و طلاق آن ها
- مشکلات مالی در خانواده که منجر به استرس مالی در اعضا و بچه ها می شود.
- پدید بلوغ زودرس کودکان هم می تواند زمینه ساز استرس در بچه ها باشد.
- زندگی کردن در محیطی ناامن و یا داشتن همسایگان بد
- حضور در خانواده پر جمعیت و بی توجهی والدین
بروز علائم استرس با ایجاد نشانه های ناخوشایند جسمانی و روانی می تواند برای هر فرد در هر دوره سنی مشکل ساز باشد، بچه ها نیز از این موضوع مستثنی نیستند! دلیل استرس در کودکان پیش دبستانی و دبستانی ممکن است مربوط به مسائل خانواده به خصوص طلاق والدین باشد. به همین دلیل یکی از مشکلات کودکان طلاق بروز استرس در سنین پایین است!
پیشنهاد می کنیم مقاله بچه طلاق چیست را در ویکی روان مطالعه کنید. شناخت دقیق تعاریف کمک می کند سریع تر استرس کودکان را درک کنید.
واکنش بچه ها نسبت به استرس
استرس کودکان معمولا در هر شرایطی که کودک می خواهد با چیزی سازگار شود و یا تغییر پیدا کند، ایجاد می شود. این دلهره و نگرانی که از استرس ها است می تواند حتی در موقعیت هایی که کودک می خواهد تغییرات مثبتی داشته باشد. مثلا در فعالیت های جدید، نیز ایجاد شود. اما متاسفانه این استرس بیشتر در شرایط بد و منفی برای کودک رخ می دهد – مانند بیماری و یا مرگ یکی از عزیزان یا والدین.
یکی از سوالات رایج در جلسات مشاوره آنلاین کودک که در ویکی روان برگزار می شود این است که علت استرس کودکان چیست و چرا بچه ها دچار اضطراب و نگرانی می شوند؟
استرس کودکان در حقیقت واکنشی است که کودک نسبت به تغییرات منفی زندگی اش نشان می دهد. استرس بچه ها اگر کم باشد مفید است، اما استرس مزمن و بیش از حد و حتی استرس پنهان بر روی افکار، رفتار و احساسات کودک تاثیر منفی دارد.
کودکان معمولا به مرور یاد می گیرند که چگونه به استرس شان واکنش نشان دهند. بسیاری از وقایع دلهره آوری که یک کودک با سن کم نمی تواند آن ها را مدیریت و کنترل کند، باعث استرس کودکان می شود در نتیجه، حتی کوچک ترین تغییرات نیز بر روی احساس امنیت و آسایش کودک تاثیر منفی می گذارد. درد، آسیب، بیماری و دیگر تغییرات می توانند از عوامل ایجاد کننده استرس کودکان باشند.
مهم ترین علائم استرس کودکان
قبلا در ویکی روان درباره علائم استرس نوزادان صحبت کردیم. نشانه های استرس کودکان تا حدودی مشابه این موارد است، اما تفاوت هایی وجود دارد.
کودکان نمی توانند درک کنند که دچار استرس شده اند. نشانه های استرس در کودکان یا شدید شدن این علائم می تواند باعث شود که والدین متوجه استرس بچه ها شوند. به همین خاطر والدین می بایست رفتار بچه ها را بررسی و مورد مطالعه قرار دهند تا بتوانند در تشخیص استرس در کودکان بهتر عمل کنند. مشاوره اضطراب کودک کمک می کند سریع تر استرس بچه ها را تشخیص دهید.
یادتان باشد اگر استرس و اضطراب در بچه ها همیشگی باشد، تاثیر مخرب زیادی در آینده روانی آنها خواهد داشت.
علائم فیزیکی استرس کودکان چیست؟
نگرانی و استرس بچه ها علاوه بر رفتار آنها بر فیزیک و جسمشان هم تاثیر خواهد داشت که از آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش اشتها و دیگر تغییرات در عادات غذا خوردن (حتما مقاله رابطه استرس و کاهش وزن را در ویکی روان مطالعه کنید.)
- سر درد
- شروع شب ادراری کودک و یا عود کردن دوباره آن
- کابوس های شبانه که در کودک سالم دیده نمی شود.
- بد خوابی
- حالت تهوع و شکم درد بی دلیل
- دیگر تغییرات فیزیکی که به دلیل بیماری نیستند
اگر بیش از یک مورد را برای مدت زمان طولانی در فرزنداتان مشاهده می کنید بهتر است موضوع را با متخصص در مشاوره کودک و نوجوان در میان بگذارید.
علائم احساسی و رفتاری استرس کودکان
علائم استرس در کودکان می تواند در حالات احساسی و روحی آنها هم نمود کند! علائم احساسی استرس در کودکان با نوع رفتاری که آنها بروز می دهند متفاوت است. خوب به موارد زیر دقت کنید:
- تشویش و اضطراب
- عدم آرامش و آسایش
- شروع ترس و یا عود کردن دوباره ی ترس( مثلا ترس از تاریکی، تنهایی و ترس از بیگانگان)
- چسبیدن و تکان نخوردن از کنار والدین
- خشم، گریه و ناله
- عدم توانایی در کنترل و مدیریت احساسات
- لجبازی و سلطه جویی
- برگشتن به رفتار های کودکانه شان
- عدم شرکت در فعالیت های مدرسه و خانوادگی
معمولا بچه ها نمی توانند نگرانی خود را مدیریت کنند چون با راه های کاهش استرس و نگرانی آشنایی ندارند. به همین دلیل با رفتارهای احساسی که در بالا اشاره شد آنها را بروز می دهند.
پیشنهاد می کنیم حتما مقاله استرس در کودک 5 ساله را در ویکی روان مطالعه نمائید.
عوارض استرس کودکان چیست؟
عوارض استرس در این سن شباهت هایی با بزرگسالان دارد. در هر صورت اثرات سوء اضطراب بر مغز در حال رشد شامل موارد زیر است:
۱- اختلال در شناخت، یادگیری و حافظه نتیجه استرس زیاد در بچه ها است
استرس سمی منجر به انتشار زیاد هورمون های استرس از جمله هورمون کورتیزول می شود. سطوح بالای کورتیزول پایدار باعث کاهش مرکز یادگیری و حافظه (هیپوکامپ) و مرکز عملکرد اجرایی مغز (قشر پیش پیشانی) می شود.
در نتیجه، چنین استرس سمی می تواند منجر به نقص های شناختی و کنترل ضعیف شود که ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد که در مقاله تاثیر استرس بر بدن انسان توضیح داده ایم.
مشاوران پیشنهادی ویکی روان برای غلبه بر استرس بچه ها:
۲- پاسخ استرس بیش از حد به مغز
استرس سمی باعث می شود که مرکز هشدار احساسی در مغز (آمیگدال) رشد کرده و بیش فعال شود. کودکانی که با استرس سمی بزرگ می شوند مضطرب تر یا پرخاشگرتر هستند. آنها اغلب از اختلال تنظیم هیجانی نیز رنج می برند. جالب است بدانید تاثیر استرس بر مغز و اعصاب در سنین پایین بیشتر از سنین بالا است.
۳- سیستم ایمنی بد تنظیم شده (DYSREGULATED IMMUNITY)
هورمون استرس، کورتیزول که توسط سیستم های پاسخ به استرس ترشح می شود، می تواند سیستم ایمنی بدن را سرکوب کرده و فرد را مستعد ابتلا به بیماری های عفونی و بیماری های مزمن کند.
۴- بروز اختلالات روانی از دیگر اثرات استرس در بچه ها است
داده های تجربی گسترده نشان می دهد که استرس سمی می تواند منجر به بیماری روانی در مراحل بعدی زندگی شود، از جمله اختلالات جسمانی، توهم، اضطراب، بیماری وسواس، افسردگی در کودکان، اختلال استرس پس از سانحه و اقدام به خودکشی.
۵- تندرستی بچه ها با استرس در خطر است
همچنین متخصصین روانشناس دریافته اند کودکانی که با استرس سمی پایدار بزرگ می شوند، بیشتر در معرض بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی، احساس رفاه کمتر، مشکلات مرتبط با کار هستند و متاسفانه تا ۲۰ سال زودتر می میرند.
استرس سمی در بچه ها می تواند برای سلامت جسمی و روانی کودک بسیار مضر باشد. قرار گرفتن زود هنگام در معرض استرس سمی پیامدهای طولانی مدت بر بدن و ذهن دارد. ضروری است که والدین به فرزندان خود کمک کرده تا از بروز چنین استرسی جلوگیری کنند.
بهترین کار با مشاهده نشانه های استرس در کودکان این است که سریعا به روانشناس تلفنی کودک یا حضوری مراجعه کرده و شرایط دلبندتان را برای او شرح دهید. مشاور تلفنی روانشناس به خوبی می تواند مشکلات را ریشه یابی کرده و راهکارهای اختصاصی ارائه دهد.
چگونه والدین می توانند برای درمان استرس کودکان اقدام کنند؟
والدین نیز می توانند به روش های درستی به تسکین استرس کودکان شان کمک کنند، چون آنها مهم ترین افراد در زندگی بچه ها هستند اما بهتر است این موارد را تحت هدایت مشاور کودک آنلاین یا حضوری انجام دهند تا مبادا راه را اشتباه بروند.
به این نکات توجه کنید:
- ایجاد فضایی امن با آرامش و صمیمیت بهترین راه درمان استرس در کودکان است
- انجام کار های عادی که به کودک احساس آرامش بدهد. صرف شام خانوادگی یا رفتن به رستوران برای کاهش یا جلوگیری از استرس کودک
- برای کودکان تان یک مرجع و مدل باشید. بدین ترتیب کودک شما می داند که می تواند به روش های سالمی از شما تقلید کند. برای کاهش استرس خودتان نیز تلاش کنید و سعی کنید آن را مدیریت و کنترل کنید
- برنامه های تلویزیون، کتاب ها و بازی هایی که کودک ان ها را تماشا می کند، می خواند و بازی می کند را کنترل کنید. برنامه ها و بازی های خشن و جنگجویانه ای که کودک تماشا کرده و بازی می کند می تواند باعث نگرانی و ترس او شود
- کودکان تان را در کار ها و فعالیت های سالم خود شرکت دهید
- زمانی را برای آرامش و راحتی کودک تان سپری کنیدف این اصلیست که در مفاهیم روانشناسی کودکان بر آن تاکید زیادی دارد
- گوش دادن را بیاموزید. سعی کنید بدون انتقاد و قضاوت کردن و یا تلاش برای حل مشکل، به حرف ها و احساسات کودک تان گوش دهید. به جای تلاش دائمی برای حل مشکلات، ببینید چه چیزی واقعا کودکان را آزرده کرده است
- احساسات کودک تان را با ارزش ترین چیز برای خود قرار دهید. به او پاداش بدهید و مجازاتش نکنید. سعی کنید کودکان تان را در فعالیت هایی که در آن ها موفق هستند شرکت دهید
- به کودکان تان حق انتخاب بدهید، و تنها تا جایی که لازم است بر روی زندگی و تصمیماتش نظارت داشته باشید. هر چقدر کودکان تان بیشتر بر روی موقعیت کنترل داشته باشند، بهتر می توانند به استرس شان پاسخ دهند
- آن ها را در فعالیت های فیزیکی شرکت دهید
- استرس برطرف نشده را در کودکان تان تشخیص دهید. اگر این علائم کاهش نمی یابند یا از بین نمی روند، برای کمک کردن به استرس کودک تان، با مشاور و روانشناس بچه ها مشورت کنید.
مطالب مشابه در ویکی روان:
برای کاهش استرس در کودکان چه باید کرد؟
بهتر است اگر کودکان چنین شرایطی دارند به مشاور روانشناس کودکان برای رفع استرس کودکان مراجعه کنید.
یادتان باشد استفاده از خدمات مشاوره روانشناسی آنلاین یا حضوری بهترین و ایمن ترین روش برای درمان استرس در کودکان است.
یک متخصص روانشناس به خوبی راه تشخیص استرس در کودکان را می داند و می تواند برای درمان آن برنامه ریزی کند. در صورتی که اقدامات والدین بر اساس احساسات، فرضیات و تجربیات اطرافیان است و می تواند آثار مخرب بیشتری مانند اختلال افسردگی کودکان به همراه داشته باشد.
وقتی
- استرس او از بین نمی رود و کودک ناراحت و افسرده است
- داشتن مشکلاتی در مدرسه و یا با خانواده و دوستان
- عدم تحمل و کنترل رفتار ها و خشم خود
- بروز رفتارهای غیرقابل پیشبینی و ناراحت کننده
- گریه و بهانه گیری های بی دلیل
را در فرزندتان مشاهده می کنید، باید به مشاور روانشناس مراجعه نمائید. استرس کودکان موردی است که با مدیریت و ممارست والدین به طور کلی می تواند ریشه کن شود لذا در صورت مشاهده موارد فوق حتما آنها را پیگیری کنید. همچنین می توانید از بخش مشاوره روانشناسی تصویری در سایت ویکی روان بمنظور ارتباط با مشاور روانشناس از سراسر دنیا استفاده نمائید.
درمان قطعی استرس کودکان با بهترین دکتر روانشناس کودک
این موضوع کاملا حقیقت دارد که کودکان کمتر درمورد استرس و اضطراب های خود صحبت می کنند. اما شما خودتان می توانید آغازگر این گفت و گو باشید. به کودک خود نشان دهید تمایل دارید در این باره با او صحبت کنید و تحت هر شرایطی از او حمایت کنید.
اگر علی رغم همه ی تلاش هایتان کودک تمایلی به صحبت کردن نداشت بهتر است که مشاور و روانشناس کودک کمک بگیرید. بهترین روانشناس کودک، با برگزاری جلسات فردی با کودک به شما کمک می کند تا بتوانید علائم و نشنانه های اضطراب را راحت تر تشخیص دهید و مهارت های مقابله با نگرانی ها و استرس را در او و خودتان تقویت کنید.
اگر مقیم ایران نیستید، امکان مشاوره خارج از کشور با پرداخت ارزی در ویکی روان مهیا شده است. اگر برای الان نیاز به مشاوره دارید، در صفحه متخصص گزینه مشاوره فوری روانشناسی را انتخاب کنید.
