اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان (علائم+درمان)
اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان که به آن Oppositional defiant disorder یا ODD هم گفته می شود در بچه های زیادی دیده می شود که اتفاقا یکی از موضوعات جلسات مشاوره روانشناسی کودک و نوجوان در ویکی روان است. والدین باید با علائم اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان آشنایی داشته باشند و در صورت مواجه با آن با مشاور کودک مشورت نمایند. به هر حال در ادامه این مطلب ویکی روان به بررسی اختلال ODD در کودکان می پردازیم.
فهرست موضوعات بررسی شده
- اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان چیست؟
- دلایل بروز اختلال ODD در کودکان چیست؟
- کدام کودکان در معرض ابتلا به ODD قرار دارند؟
- علائم اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان چیست؟
- راه تشخیص اختلال ODD در کودکان چیست؟
- چگونه اختلال نافرمانی مقابله ای در کودک درمان می شود؟
- چگونه می توانم از ابتلا به اختلال ODD در کودک خود جلوگیری کنم؟
- چگونه می توانم به فرزندم کمک کنم با اختلال نافرمانی مقابله ای زندگی کند؟
- چه زمانی باید با مشاور روانشناس فرزندم تماس بگیرم؟
- نکات کلیدی پیرامون اختلال ODD در کودکان
- پیشنهاد ویکی روان در مورد درمان اختلال نافرمانی مقابله ای در بچه ها چیست؟
اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان چیست؟
با بخش مقالات علمی و روانشناسی ویکی روان همراه باشید.
اختلال نافرمانی مقابله ای (ODD) نوعی اختلال رفتاری است که بیشتر در کودکی تشخیص داده می شود. کودکان مبتلا به اختلال ODD نسبت به همسالان، والدین، معلمان و دیگران رفتاری همراه با عدم همکاری، سرکشی و خصومت دارند.
این رفتار آنها باعث می شود اطرافیان بیشتر از خودشان نگران آنها باشند چون معمولا دلیلی برای این رفتار آنها وجود ندارد.
دلایل بروز اختلال ODD در کودکان چیست؟
محققان دلایل واقعی ابتلا به ODD را نمی دانند، اما ۲ نظریه اصلی برای آن وجود دارد:
۱- نظریه رشد و بررسی اختلال لجبازی و نافرمانی مقابله ای در کودکان
بر اساس این نظریه مشکلات در کودکان نوپا آغاز می شود.
کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان ممکن است در جدا شدن از والدین یا شخص دیگری که از لحاظ عاطفی به او وابسته اند، مشکل داشته باشند. رفتار آنها ممکن است مربوط به مسائل طبیعی رشد باشد که بیشتر از دوران نوپایی کودک باقی مانده است.
همچنین تحقیر در دوران کودکی یکی از دلایل ابتلا به این اختلال است که در سنین مختلف دیده می شود.
۲- نظریه یادگیری
بر اساس این نظریه، نشانه های منفی اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان، شامل رفتارهای آموخته شده توسط بچه هستند که نشان دهنده تأثیر روشهای منفی استفاده شده والدین و یا کسانی که بر رفتار کودک نفوذ دارند می باشد.
روشهای تقویت کننده منفی، چون به کودک اجازه می دهند به تمام خواسته های خود برسد، باعث افزایش رفتارهای ODD در کودک می شوند. این روشها عبارتند از: توجه و واکنش از جانب والدین یا دیگران.
کدام کودکان در معرض ابتلا به ODD قرار دارند؟
اختلال نافرمانی مقابله ای در پسرها بیشتر از دخترها بروز می کند. همچنین کودکانی با مشکلات ذهنی زیر احتمال ابتلای بیشتری به اختلال odd در کودکان دارند، مثلا:
- اختلالات خلقی یا اضطراب
- اختلال رفتاری
- اختلال کمبود توجه / بیش فعالی در کودکان (ADHD)
علائم اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان چیست؟
بیشتر علائمی که در کودکان و نوجوانان مبتلا به لجبازی شدید یا کودک لجباز دیده می شود، بعضی اوقات در سایر کودکان بدون آن نیز اتفاق می افتد.
این امر به خصوص در مورد کودکان در سنین ۲ یا ۳ سالگی یا در طی سالهای نوجوانی صدق می کند
بسیاری از کودکان تمایل به سرکشی، بحث و جدل با والدین یا نافرمانی از آنها را دارند. این رفتارها اغلب در هنگام خستگی، گرسنگی یا ناراحتی از آنها سر میزند. اما در کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای، این علائم بیشتر اتفاق می افتد.
این بیماران دچار اختلالات یادگیری و سازگاری در مدرسه نیز هستند که در برخی موارد، باعث قطع روابط کودک با دیگران می شود.
علائم ODD ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اوقات تلخی های متناوب
- بحث و جدل زیاد با بزرگترها
- امتناع از انجام خواسته های بزرگترها
- زیر سوال بردن همیشگی قوانین و عدم پیروی از آنها از مهم ترین نشانه های اختلال نافرمانی مقابله از در بچه ها است
- انجام کارهایی برای آزار یا ناراحتی دیگران، از جمله بزرگترها
- مقصر دانستن دیگران به خاطر رفتارهای نادرست یا اشتباهات خود کودک
- زودرنجی از رفتار دیگران
- برخوردهایی توأم با عصبانیت
- صحبت کردن تند یا نامهربانانه
- انتقام جویی یا کینه جویی
این علائم بسیار شبیه مشکلات روانی می باشند. در صورت بروز این رفتارها در کودکتان حتما باید برای تشخیص به مشاور روانشناس کودک غیرحضوری یا حتی به صورت حضوری مراجعه کنید.
حتما در ویکی روان بخوانید:
راه تشخیص اختلال ODD در کودکان چیست؟
اگر علائم ODD را در فرزند کودک یا نوجوان خود مشاهده کردید، باید فورا برای تشخیص آن، به مشاور روانشناس بچه ها مراجعه کنید. درمان زودرس معمولا از بروز مشکلات بعدی جلوگیری می کند.
یک روانشناس واجد شرایط، می تواند اختلال ODD در کودکان را تشخیص دهد. او با والدین و معلمان در مورد رفتارهای کودک گفتگو کرده و کودک را نیز مورد معاینه قرار می دهد. در برخی موارد، شاید کودک به آزمایش سلامت روان نیاز داشته باشد.
چگونه اختلال نافرمانی مقابله ای در کودک درمان می شود؟
درمان اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان به شیوه های مختلفی صورت می گیرد که بر اساس شرایط بچه ها متفاوت می باشد.
درمان زودهنگام معمولا از بروز مشکلات بعدی جلوگیری می کند، همانطور که بارها در ویکی روان گفتیم، نوع درمان به علائم، سن و سلامتی کودک و همچنین به میزان وخامت اختلال ODD بستگی دارد
کودکان مبتلا به ODD به درمانگران و انواع روشهای درمانی متفاوت نیازمند هستند تا معلوم شود کدام روش برای آنها موثرتر است. اما روند درمان شامل موارد زیر می باشد:
۱- درمان شناختی – رفتاری
کودک یاد می گیرد مشکلات را بهتر حل کرده و با دیگران ارتباط برقرار کند. او همچنین یاد می گیرد که چگونه رفتارهای محرک و عصبی خود را کنترل کند.
۲- خانواده درمانی
این روش درمانی با ایجاد تغییراتی در خانواده به بهبود مهارت های ارتباطی و تعاملات خانوادگی کمک می کند.
داشتن فرزند مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای برای والدین بسیار سخت است و همچنین برای خواهرها و برادرها مشکلاتی ایجاد می کند
به همین دلیل همه خانواده نیاز به حمایت و تفاهم دارند.
۳- گروه درمانی همسالان
در این شیوه درمانی، کودک مهارت های اجتماعی و بین فردی بهتری پیدا می کند. این روش یکی از راه های آموزش مهارت های زندگی به بچه ها است که به خوبی صورت می گیرد.
۴- داروها درمانی
برای درمان اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان معمولا از دارو استفاده نمی شود. اما ممکن است کودک برای علائم یا بیماریهای دیگر مانند ADHD (اختلال کمبود توجه – بیش فعالی) به آنها نیاز داشته باشد.
البته این کار باید تحت نظر مستقیم مشاور روانپزشک صورت بگیرد تا مشکلی برای کودک پیش نیاید.
چگونه می توانم از ابتلا به اختلال ODD در کودک خود جلوگیری کنم؟
محققان نمی دانند چه عواملی باعث بروز اختلال ODD در کودکان می شود، اما بعضی شیوه های خاص از بروز این اختلال جلوگیری می کنند.
روشهای مداخله گرایانه اولیه که مهارت های اجتماعی و نحوه مقابله با خشم را به خردسالان می آموزد، کمک کننده هستند
در مورد نوجوانان، گفتار درمانی (روان درمانی)، یادگیری مهارت های اجتماعی و فعالیت های مدرسه ای به کاهش مشکلات رفتاری کمک می کند. همچنین روش های مدرسه – محور باعث جلوگیری از زورگویی و بهبود روابط بین نوجوانان می شوند.
دوره های آموزشی والدین نیز مهم هستند، این دوره ها چگونگی مدیریت رفتار کودک، روش های تقویت مثبت و همچنین نحوه تربیت فرزند را به والدین می آموزند.
چگونه می توانم به فرزندم کمک کنم با اختلال نافرمانی مقابله ای زندگی کند؟
درمان زودهنگام معمولا از بروز مشکلات بعدی جلوگیری می کند این یک اصل در تربیت فرزند است که به عنوان والد و مربی باید بدانید. اما کلا اقداماتی که می توانید برای کمک به آنها انجام دهید عبارتند از:
- در تمام جلسات درمانی فرزندتان با مشاور روان شناس شرکت کنید
- در صورت نیاز به روش مشاوره خانواده درمانی شرکت کنید
- با پزشک کودک خود در مورد سایر درمانگرانی که در مراقبت از کودک شما مشارکت دارند، صحبت کنید. ممکن است تیم درمان فرزند شما شامل مشاوران، درمانگران، مددکاران اجتماعی، روانشناسان و روانپزشکان باشد که البته به نیازهای وی و میزان وخامت بیماری او بستگی دارد
- در مورد اختلال رفتاری فرزندتان با اطرافیان صحبت کنید. با مشاور و مدرسه کودکتان برای انتخاب یک شیوه درمانی مناسب همکاری کنید
- به دنبال حمایت های بیشتر باشید. برقراری ارتباط با والدین دیگری که دارای فرزند ODD هستند مفید است. اگر احساس ناتوانی و استرس شدید دارید، به درمانگران کودک مراجعه کنید. آنها شما را با گروه های پشتیبانی سرپرستان کودک مبتلا به ODD معرفی می کنند
چه زمانی باید با مشاور روانشناس فرزندم تماس بگیرم؟
در هنگام مواجهه با شرایط زیر فورا با مشاور روانشناس فرزندتان تماس بگیرید:
- وقتی بیمار نسبت به خود یا دیگران احساس افسردگی شدید، ترس، اضطراب یا عصبانیت می کند
- رفتارش از کنترل خارج می شود
- صداهایی را می شنود که دیگران نمی شنوند
- چیزهایی را می بیند که دیگران نمی بینند
- ۳ روز متوالی نمی تواند بخوابد یا غذا بخورد
- در ارتباط با دوستان، خانواده یا معلمان رفتار نگران کننده ای داشته باشد که آنها نگرانی شان را به شما منتقل کنند
نکات کلیدی پیرامون اختلال ODD در کودکان
- اختلال نافرمانی مقابله ای (ODD) نوعی اختلال رفتاری است که بیشتر در کودکی تشخیص داده می شود. کودکان مبتلا به ODD نسبت به همسالان، والدین، معلمان و دیگران با سرکشی، خصومت و عدم همکاری رفتار می کنند
- مشکلات در سنین رشد یا آموختن رفتارهای مخرب ممکن است باعث ODD شود
- کودک مبتلا به ODD ممکن است با بزرگترها زیاد بحث کند یا از آنها نافرمانی کنند. همچنین ممکن است نسبت به دیگران نامهربان شوند
- تشخیص ODD برعهده متخصص کودک و نوجوان است
- درمانی که به کودک در تعامل بهتر با دیگران کمک می کند، درمان دارویی است. داروها ممکن است برای سایر بیماریها مانند ADHD (اختلال کمبود توجه – بیش فعالی) هم مورد نیاز باشند
پیشنهاد ویکی روان در مورد درمان اختلال نافرمانی مقابله ای در بچه ها چیست؟
بروز اختلالات این چنینی در بچه ها نیازمند مراقبت و توجه ویژه والدین و مربیان است.
اینکه فکر کنید فرزندتان خود به خود خوب می شود بسیار اشتباه و خطرناک می باشد، برای درمان قطعی اختلال نافرمانی مقابله ای در بچه ها باید از متخصص این علم کمک بگیرید:
