کودک آزاری چیست و انواع آن کدامند؟
کودک آزاری از دید روانشناسی عبارت است از هر گونه فعل یا ترک فعلی که باعث آزار روحی و جسمی و ایجاد آثار ماندگار در وجود یک طفل شود، برخی از این آثار می‌تواند مخفی باشد. ممانعت از حاضر شدن در کلاس درس، محروم کردن کودک از غذا، حبس در حمام یا زیرزمین و… اشکال مخفی کودک آزاری هستند.
از سویی تنبیه بدنی و تجاوز جنسی به کودک هم از انواع کودک آزاری فیزیکی است که علائم آن قادر به ردیابی است.
با سایت روانشناسی ویکی روان همراه باشید.
کودک آزاری مربوط به طبقه خاصی نمی‌شود و فقر فرهنگی به اندازه فقر اقتصادی می‌تواند در آن خطر آفرین باشد، به نحوی که مسئله کودک آزاری در بین افراد تحصیلکرده و با بضاعت مالی خوب هم دیده می‌شود.
فهرست موضوعات بررسی شده
- کودک آزاری یا تنبیه بدنی
- انواع کودک آزاری
- آثار کودک آزاری
- نشانه های کودک آزاری کدامند؟
- ۱- خراش و جراحت
- ۲- عفونت‌های جنسی
- ۳- زخم و خونریزی غیرعادی
- پس از دیدن نشانه های کودک آزاری چه باید کرد؟
- ۱- نگران نشوید
- ۲- اقدامات اولیه
- ۳- سرکوفت نزنید
- ۴- با کودک صحبت کنید
- ۵- مراجعه به متخصص
- ۶- به کسی نگویید
- کودک آزاری مدرن
- اما به راستی این کودک آزاران مدرن، والدین هستند؟ روان رنجوران مهربان چه نوع سبک تربیتی دارند؟
کودک آزاری یا تنبیه بدنی
در این میان باید توجه داشت که «کودک آزاری» با ««تنبیه بدنی» متفاوت است. با تنبیه به کودک می‌فهمانند که باید رفتار خود را اصلاح کند.
اما متاسفانه به علت عدم آگاهی و همچنین نقض قانونی، بسیاری از پدران و مادران به بهانه تنبیه، کودکان خود را در معرض هر گونه آسیب روحی و روانی قرار می‌دهند.
انواع کودک آزاری
بد رفتاری با کودکان معمولا در چهار حوزه مورد بررسی قرار می‌گیرد:
۱- کودک آزاری جسمی: به طور کلی مواردی چون ضربه زدن، با کبریت و سیگار سوزاندن، آسیب رساندن به سر، شکستگی، آسیب‌های درونی، زخمی کردن، گاز گرفتن، یا هر شیوه دیگری از آسیب جسمانی را شامل می‌شود.
۲- کودک آزاری عاطفی: بدرفتاری‌های عاطفی، آسیبی اساسی و قابل توجه است که کارکردهای روان‌شناختی رفتار و رشد کودک را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد و طرد و محرومیت عاطفی، برخورد خشونت آمیز خانواده، انتقاد، تحقیر و انتظارات نامناسب از کودک، کودک آزاری عاطفی تلقی می‌شود. بدرفتاری عاطفی معمولا با بدرفتاری جسمی و کلامی همراه است.
۳- کودک آزاری جنسی: تماس یا تعامل بین کودک و فرد بزرگسال، هنگامی که از کودک برای تحریک جنسی استفاده می‌شود و شامل مواردی چون نمایش آلت تناسلی فرد بزرگسال به کودک، مجبور کردن کودک به نشان دادن آلت تناسلی خود به فرد بزرگسال و…
۴- غفلت: عبارت است از حذف یا نادیده گرفتن کودک که ممکن است با آزار بدنی همراه باشد. غفلت به منزله الگوی پایداری است که بیانگر رابطه متقابل و اندک والدین و مراقبان با کودک، حذف و عدم تامین نیازهای اولیه جسمی کودک مثل تغذیه، بهداشت، پوشاک، تربیت و ابراز عشق و علاقه می‌باشد.
دو مورد دیگر هم که معمولا به عنوان کودک آزاری تلقی می‌شوند عبارتند از:
۵- بهره‌کشی اقتصادی: والد یا مراقبان برای کسب درآمد، فشار زیادی به کودک خود تحمیل می‌کنند، در حالی که در مورد نحوه خرج کردن آن هیچ‌گونه اختیاری به آنها نمی‌دهند.
۶- بدرفتاری آموزشی: فشار و آسیب‌های احتمالی که از طریق نظام آموزشی، معلمان، شیوه‌های تدریس، محتوای کتاب‌ها و… در کودکان ایجاد می‌شود. تاکید بر نمره‌گرایی، نادیده گرفتن تفاوت‌های فردی، ایجاد رقابت‌های شدید، ایجاد فشار روانی بر کودک به علت انتظارات بیش از حد، در این حوزه قرار می‌گیرد.
آثار کودک آزاری
مطالعات متعدد، آثار اولیه درازمدت کودک آزاری را در قربانیان نشان داده است. آثار اولیه ممکن است شامل
- ترس‌های شدید
- اضطراب
- احساس گناه
- افسردگی
- مشکلات بین فردی و رفتارهای نامناسب
- ناکامی
- واکنش‌های منفی رفتاری
- مبارزه منفی
- عدم احساس امنیت
- معلولیت‌های جسمی و ذهنی (ایجاد نقص‌های دائم یا موقت) افسردگی
- پرخاشگری
- کمبود اعتماد به نفس
- خود کشی و خود آزاری
باشد.
علاوه بر نتایج فوری جسمی – روانی، کودکانی که قربانی خشونت خانواده هستند مستعد برخی مشکلات رشدی می‌شوند.
نوزادانی که با آنها بدرفتاری می‌شود به احتمال زیاد نسبت به مادران خود به طور مضطرب دلبسته می‌شوند در حالی که کودکان عادی چنین نیستند.
همچنین از لحاظ عاطفی این کودکان منزوی و منفعل هستند یا پرخاشگری و رفتارهای مخالفت‌آمیز بروز می‌دهند.
در ادامه بحث کودک آزاری به چگونگی تشخیص نشانه های کودک آزاری می‌پردازیم البته این نشانه های کودک آزاری، نشانه‌هایی نیست که خود والدین با دیدن آنها اقدام به بررسی شرایط کودک کرده و درصدد رفع مشکل بربیایند.
نشانه های کودک آزاری کدامند؟
با دیدن هر کدام از این نشانه های کودک زاری به روانشناس کودک و یا روان‌پزشک کودک و نوجوان مراجعه کنید:
۱- خراش و جراحت
بعد از بازگشت فرزندتان از منزل اقوام، مهد کودک، مدرسه و… با تیزبینی و به شکلی نامحسوس که باعث حساسیت کودک هم نشوید، بدن او را بررسی کنید.
درباره این مساله از کودک سوال کنید و اگر نسبت به جواب او مشکوک شدید، مساله را به شکلی دیگر، برای مثال پرسیدن از افرادی که کودک نزد آنها بوده است پیگیری کنید.
اگر کودک گفت که مثلا زمین خورده، باید دقت کنید که این جراحت با آسیبی که کودک می‌گوید تناسبی دارد یا نه.
۲- عفونت‌های جنسی
بروز هرگونه عفونت پوستی از قبیل تبخال تناسلی یا زگیل در نواحی تناسلی یا اطراف لب و دهان، به پزشک مراجعه شود تا علل آنها مورد بررسی قرار گیرد و در صورت تایید، می‌تواند مطرح‌کننده شک در مورد آزار جنسی کودک باشد.
۳- زخم و خونریزی غیرعادی
بعضی خونریزی‌ها مثلا خونریزی از ناحیه تناسلی یکی از مواردی است که باید به آن حساس باشید. به کودک هم باید یاد بدهید با دیدن خونریزی از این ناحیه بلافاصله به شما اطلاع دهد.
پس از دیدن نشانه های کودک آزاری چه باید کرد؟
پس از اینکه به کودک آزاری پی بردید چکار باید بکنید؟
۱- نگران نشوید
حالت مضطرب و آشفته شما، کودک را نیز مضطرب میکند.
۲- اقدامات اولیه
در صورت احساس درد از سوی کودک سعی کنید با کمک‌های اولیه از درد جسمی کودک کم کنید تا کودک بداند شما پناه و همراه او هستید.
۳- سرکوفت نزنید
حرفی نزنید که کودک بترسد یا فکر کند او را تنبیه می‌کنید.
۴- با کودک صحبت کنید
به او اطمینان دهید که درباره مساله‌ای که برای او پیش آمده، با هیچ کس صحبت نمی‌کنید تا او با آرامش مساله را برای شما تعریف کند.
اگر جایی به حرف های کودک شک کردید یا احساس کردید حرفی را نمی‌گوید یا در حال داستان سرایی و بزرگ کردن مساله است، موضوع را به سمتی که می‌خواهید، ببرید تا به نتیجه برسید.
۵- مراجعه به متخصص
با فرزندتان به روانشناس یا روان‌پزشک کودک و نوجوان مراجعه کنید تا فرزندتان با حرف زدن با او بتواند مساله را راحت بیان کند.
۶- به کسی نگویید
درباره مراجعه فرزندتان به متخصص، با کسی صحبت نکنید چون اولا باعث ناراحتی فرزندتان می شوید و در ثانی ممکن است به گوش فرد کودک آزار برسد و برای تلافی‌جویی دوباره کودک را مورد تهاجم قرار دهد.
کودک آزاری مدرن
در کودک آزاری مدرن، فرد کودک آزار، دیگر نه فردی بدسرشت و شیطان صفت است و نه فردی بیگانه، بلکه فردی است که نقش اول در پرورش کودک را داراست و فردی است که قصر دلبستگی و امنیت کودک بر فونداسیون صمیمیت وی بنا می‌شود.
آری این فرد کسی نیست جزء مادر کودک و گاهی پدر (پدران هم گاهی مبادرت به کودک آزاری می‌کنند اما به نسبت مادران، کم‌تر).
اما به راستی این کودک آزاران مدرن، والدین هستند؟ روان رنجوران مهربان چه نوع سبک تربیتی دارند؟
بله، مادران و پدران هستند، والدینی هستند دارای اختلال شخصیت وسواس، اما نه از نوع وسواس فکری-عملی (OCD)، بلکه از نوع وسواس فرزندپروری.
این مادران، معمولاً به خاطر مشکلات روان‌شناختی سرکوب شده‌ای که از کودکی در سیاهچال ذهنی آنها دفن شده‌اند سعی بر آن دارند تمام چرخه فیزیولوژیک و رشد کودک را که به صورت یک برنامه از پیش تعیین شده ژنتیکی در هر فردی یا ارگانیسمی تعبیه شده است را در اختیار و کنترل خود گیرند و آن را دستکاری کنند.
این مادران افرادی هستند که خورشیدهای تازه طلوع کرده را با شمشیر مهربانی سر می‌برند، کودکان تازه متولد شده نرمال را روانی و مریض می‌کنند. این مادران، افرادی هستند که شگردشان تبدیل بلبل خوش صدا به قورباغه می‌باشد.
