تعریف بی خوابی چیست؟ (عوارض بی خوابی شب چیست)
بی خوابی یا Insomnia به عدم توانایی خوابیدن و یا خواب ماندن، میل به زود بیدار شدن، و یا خواب بی کیفیت و ضعیف گفته می شود. اما علت بی خوابی چیست و چرا افراد زیادی به آن مبتلا هستند؟ در جلسات مشاوره روانکاوی آنلاین در سایت ویکی روان، مشاورین به بررسی دقیق عامل بی خوابی و راه های درمان آن از دید روانشناسی می پردازند. به همین دلیل در این مطلب وب سایت ویکی روان قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که بی خوابی نشانه چیست و چطور درمان می شود؟
فهرست موضوعات بررسی شده
تعریف بی خوابی چیست؟
با بخش مقاله های روانشناسی عمومی ویکی روان همراه باشید.
در ادامه به بررسی مفهوم بیخوابی و اینکه تعریف بیخوابی چیست می پردازیم.
اگر بدانید تعریف خواب چیست و چه فوایدی بر روان و جسم ما دارد، پس حتما متوجه عوارض بی خوابی خواهید شد.
بیش از ۲۵ درصد از افراد دارای ۶۰ سال یا بیشتر، از مشکلات خواب که به آن اختلال بی خوابی هم گفته می شود شکایت می کنند در حالی که علت بی خوابی خود را نمی دانند!
در مطالعات آزمایشگاهی، شیوع بیشتر اختلال خواب با افزایش سن به اثبات رسیده است. بیخوابی اغلب نتیجه عوامل چندگانهای است که تفکیک آنها از هم دشوار است.
بیخوابی را میتوان محصول ۳ دسته از:
- عوامل زمینه ساز
- آشکار ساز
- تداوم بخش
دانست.
تعریف بیخوابی و تعریف Insomnia
بی خوابی یا Insomnia به احساس خواب ناکافی و یا خواب بی کیفیت گفته می شود. زیرا:
- فرد نمی تواند بخوابد (بی خوابی مقدماتی)
- فرد نمی تواند در طول شب کاملا خواب بماند و دائم بیدار می شود (بیخوابی متوسط)
- خیلی زود بیدار می شود (بیخوابی نهایی)
خواب بی کیفیتی باعث می شود تا خستگی از بدن فرد در نیاید و حتی صبح ها بعد از بیدار شدن باز هم احساس خستگی کند! اما علت اصلی بی خوابی چیست و چطور درمان می شود؟
تشخیص اختلال بی خوابی، از آنجایی ممکن است که این علائم معمولا حداقل ۳ شب در هفته اتفاق می افتند و این مشکل دست کم تا یک ماه ادامه خواهد داشت.
همه این مشکلات بیخوابی باعث احساس کسلی و گیجی، عدم تمرکز، کج خلقی و احساس خستگی و کوفتگی فرد می شوند
بیخوابی صرفا به ساعت و طول مدت خواب اطلاق نمی شود. افراد معمولا در نیاز به خواب و احساس رضایت از خواب شان متفاوت هستند. یکی از ویژگی های کلیدی بیخوابی این است که این افراد دارای تشویش یا اختلال در کارهایشان هستند که این ها به دلیل بی خوابی اتفاق می افتند.
انواع بی خوابی چیست؟
بی خوابی به ۳ دسته
- ضمنی
- مزمن
- عود کننده
تقسیم بندی می شود.
بیخوابی اگر ۱ الی ۳ ماه باشد، به آن بی خوابی ضمنی می گویند.
اگر علائم بیخوابی ۳ ماه یا بیشتر طول بکشند، بیخوابی از نوع مزمن می باشد
بیخوابی عود کننده به مواقعی گفته می شود که بی خوابی در فرد چندین مرتبه در طول یک سال اتفاق بیوفتد و از بین برود.
اختلال خواب در چه سنینی شایع تر است؟
زنان مسن و افرادی که سابقه ی افسردگی دارند، بیشتر مستعد این اختلال هستند.
فاکتور های دیگری همچون استرس، تشویش، و بیماری و استفاده از برخی داروها نیز در این مسئله دخیل می باشند
حدودا یک سوم افراد بالغ به علائم بیخوابی دچار می شوند و ۶ الی ۱۰ درصد افراد نیز به علائم مزمن و حاد بی خوابی دچار خواهند شد. اما عجیب ترین بخش ماجرا این است که آنها نمی دانند عامل بی خوابی چیست و چطور باید بر آن غلبه کرد.
متاسفانه بیشتر مردم با اختلال خواب خود کنار می آیند و عامل بی خوابی را به ارث و ژنتیک ربط می دهند!
علائم بی خوابی کدامند؟
تشخیص علائم بی خوابی شامل:
- کمبود خواب مقدماتی
- اختلال در خواب ماندن
- و زود بیدار شدن بدون اینکه خستگی از تن فرد بیرون رفته باشد
می باشند.
این مشکلات خواب، باعث اضطراب فرد و عدم توانایی در انجام کار های روزانه، مانند فعالیت های اجتماعی، فعالیت های آکادمیکی و رفتار های عادی، می شوند.
مهم ترین عوارض بی خوابی چیست؟
افرادی که به بیخوابی مبتلا هستند، معمولا در انجام کارهای روزانه شان با مشکل مواجه می شود. زیرا یا بسیار خسته هستند و یا نمی توانند تمرکز کنند و احساس بی حالی دارند.
بی خوابی می تواند باعث کاهش انرژی، خستگی، عدم تمرکز، احساس یک دایره سیاه دور دیدشان، تغییرات خلق و خو و کوفتگی شدید شود
بیخوابی معمولا با فاکتور های دیگری که بر روی خواب تاثیر می گذارند همراه می باشد. مانند فاکتورهای روانی و شناختی. مثلا فردی که به بی خوابی مبتلا است، ممکن است به پریشان حالی نیز دچار شود.
این فرد شاید سعی کند بخوابد، اما نمی تواند این کار را انجام دهد.
رفتارهایی همچون گذراندن زمان زیادی در رخت خواب و یا چرت های کوتاه مدت و افکاری همچون ترس از بیخوابی و چک کردن مداوم ساعت نیز از علائم دیگر بیخوابی هستند.
در مورد بیماران مبتلا به بی خوابی، معمولا به جزئیات پیش زمینه و سابقه شان نیز توجه می شود.
سابقه خواب این افراد معمولا می تواند بر اساس الگوی خواب روزانه که از خود بیمار و یا اطرافیانش پرسیده می شود، بدست آید. اطرافیان بیمار شامل همسر و کسانی هستند که می توانند در شب به کیفیت و کمیت خواب او توجه کنند.
همچنین می توان بر روی خواب این افراد نیز تحقیقات ویژه ای انجام داد.
علت بیخوابی چیست؟
قبلا در ویکی روان درباره اینکه علت بی خوابی چیست صحبت کردیم اما در ادامه اشاره ای به این موضوع خواهیم داشت. عوامل روان شناختی شامل مشکلات هیجانی مختلفی است:
- اضطراب
- انواع خشم مزمن
- نگرانی
- افسردگی
بیخوابی ممکن است بر اثر شرایط ناراحتکننده متنوعی راه اندازی شود. از قبیل مرگ یکی از اعضای خانواده یا از دست دادن شغل.
به همین خاطر عوارض بی خوابی و کم خوابی میتواند بسیار آسیب رسان باشد.
برانگیختگی هیجانی سبب بر انگیختگی فیزیولوژیکی میشود که آن نیز به نوبه خود افراد را بیدار نگه میدارد.
الکل و بسیاری از داروهای دیگر از علل عمده بیخوابی هستند.
داروهای محرکت مختلف، داروی ضد افسردگی، داروهای تیروئید، داروهای ضدبارداری و داروهای قلبی ممکن است سبب بیخوابی شوند
برخی شرایط می توانند باعث شوند که یک فرد به بیخوابی مبتلا شود. این شرایط شامل:
- بالا بودن سن (بیخوابی معمولا در افراد بالای ۶۰ سال بیشتر دیده می شود)
- سابقه ابتلا به انواع بیماری افسردگی
برخی از عوامل بی خوابی عبارتند از:
- بیخوابی پس از پرواز طولانی مدت
- تغییر شیفت کاری
- گسیختگی الگوی خواب و بیداری
- اندوه و سوگواری
- افسردگی و تشویش
- استرس
- اضطراب
- تهیج و نشاط فراوان
- خوابیدن بر روی تشک یا تخت خواب نامناسب
- مصرف نیکوتین، الکل، کافئین، و مواد غذایی که باعث بیخوابی می شوند
- سالخوردگی
- خواب بیش از اندازه در طول روز
- انجام فعالیت های فیزیکی یا فکر کردن زیاد هنگام خواب
- پرکاری تیروئید یک عامل بی خوابی است
- مصرف یک داروی جدید
- اعتیاد به الکل
- قرار نگرفتن در معرض نور کافی در طول روز
- قطع ناگهانی دارو
- استفاده از داروها و مواد مخدر غیر قانونی و مضر
- کنار گذاشتن داروها
- عوارض جانبی برخی داروها که باعث بی خوابی می شوند
- سندرم پای بی قرار (Restless leg syndrome)
- سکته مغزی
- یائسگی و گر گرفتگی
- مشکلات مربوط به روده و معده مانند سوزش معده
- مشکلاتی که باعث تنگی نفس می شوند هم دیگر عامل بی خوابی هستند
- مشکلاتی که با درد همراه می باشند مانند ورم مفاصل
- اضطراب و نگرانی فکری و مشکلات شخصی
بیخوابی محیطی یا ضمنی می توانند خود به خود بهبود پیدا کنند.
معمولا در افرادی رخ می دهند که بطور مقطعی یک یا چند مورد از این شرایط را داشته باشند:
- استرس
- سر و صدا در اطراف
- دمای هوای بالا
- تغییر جای خواب
- مشکلات مربوط به تغییر زمان خواب و بیداری مانند بیخوابی پس از پرواز (به خاطر استرس پرواز)
- عوارض جانبی برخی داروها
بی خوابی مزمن شرایط پیچیده تری است و معمولا در نتیجه تلفیق چند فاکتور، مثلا اختلالات فیزیکی و ذهنی، ایجاد می شود.
همانطور که مقاله درمان بی خوابی با گیاهان دارویی در ویکی روان گفتیم یکی از رایج ترین علل بیخوابی مزمن، افسردگی می باشد
تاثیر بیماری در بیخوابی
از جمله دیگر فاکتور های مهم می توان به
- ورم مفاصل
- بیماری های کلیوی
- نارسایی قلبی
- آسم
- ترس از خفگی در خواب
- ترس از خواب عجیب ترین علت بی خوابی است
- حمله در خواب
- سندرم پای بی قرار
- بیماری پارکینسون
- اختلال پرکاری تیروئید
اشاره کرد.
با این حال، بیخوابی مزمن می تواند به دلیل فاکتورهای رفتاری مانند مصرف کافئین، الکل، و دیگر مواد خوراکی نیز اتفاق بیوفتد.
از هم گسیختگی سیکل خواب و بیداری فرد نیز اگر با تغییر شیف کاری و دیگر مشکلات خواب ادغام شود، باعث بی خوابی و استرس مزمن نیز شود
بی خوابی بر اثر چیست؟
سوالات زیادی در بخش مشاوره آنلاین ویکی روان دریافت می کنیم که:
- بی خوابی برای چیست؟
- بی خوابی شب از چیست؟
- دلیل اختلال بی خوابی چیست؟
دلایل زیادی برای بی خوابی شبانه وجود دارد، برخی رفتارهایی که می توانند باعث باقی ماندن بیخوابی در فرد و مشکلات مربوط به خواب نیز شوند شامل:
- نگرانی در مورد عواقب بیخوابی
- مصرف زیاد کافئین
- مصرف الکل پیش از خواب
- استعمال سیگار پیش از خواب
- چرت های طولانی در روز و غروب
- نامنظم بودن برنامه ی خواب و بیداری
با اجتناب از این رفتارها، می توانید به تدریج باعث از بین رفتن بیخوابی تان شوید.
راه درمان بی خوابی شب چیست؟
متخصصین راه های زیادی بمنظور غلبه بر بی خوابی های شبانه پیشنهاد می دهند که البته برای همه کاربرد ندارند! قبلا در ویکی روان درباره روش های درمان بی خوابی های شبانه توضیح دادیم که می توانید استفاده کنید.
اما در هر صورت بیشتر این اختلالات خواب مربوط به روان ما می باشند که باید به صورت ریشه ای شناسایی و درمان شوند.
پیشنهاد ویکی روان به شما دوست عزیز
حالا که متوجه شدیم بی خوابی نشانه چیست باید برای درمان آن اقدام کنیم. بی خوابی های شبانه اگر درمان نشوند مسیر زندگی فرد را تغییر خواهند داد.
اگر از اختلال خواب رنج می برید، باید برای درمان اقدام انجام دهید و به روند درمانی خود پایبند باشید تا نتیجه دلخواه به دست بیاید. مشاور روانشناس می تواند دلیل بی خواب شدن های شما را پیدا کرده و برای درمان همیشگی آنها کمکتان کند.
بیشتر اختلالات خواب به دلیل مشکلات روانی پیش می آیند که با کمک متخصص روانشناس قابل درمان می باشند.
یکی از راه های پی بردن به علت بی خوابی کمک گرفتن از متخصص و مشاور روانشناس می باشد.
یک مشاور روانشناس خبره می تواند به خوبی با تحلیل وضعیت روحی روانی شما به دلیل بی خوابی های پیاپی شما پی ببرد.
شما دوست عزیز می توانید در بخش مشاوره روانشناسی سایت ویکی روان از خدمات مشاوره آنلاین به صورت غیرحضوری و از هر کجای دنیا استفاده نمائید:
