طلاق موقت یا ایلاء در لغت به معنی مطلق سوگند خوردن بکار رفته و در ادبیات اعراب پیش از اسلام؛ مقصود از آن، این بود که مرد سوگند یاد می کرد که با او مدت طولانی؛ هم بستر نشود. موضوع بحرانی جدایی زوجین این روزها در اکثر جلسات مشاوره طلاق ویکی روان، مطرح است. اقدام به طلاق و مشکلات پس از آن نیازمند آگاهی زوجین از روند پیش رو به کمک یک مشاوره قبل از طلاق است تا با پیامدهای پیش رو آشنا شوند.
فهرست موضوعات بررسی شده
طلاق به چه معناست؟
با وبلاگ ویکی روان همراه باشید.
قبل از تعریف طلاق موقت باید با مفهوم کلی طلاق آشنا شوید. وقتی زوجین به دلایل مختلف نتوانند با یکدیگر زندگی کنند شرع و قانون راه حلی به اسم طلاق را در نظر گرفته است. در تعریف طلاق داریم که یکی از حقوق شرعی و قانونی زوجین است باید به عنوان آخرین راه حل و زمانی که زندگی به بن بست می رسد مورد استفاده قرار بگیرد. اسلام از طلاق به عنوان یک حلال مبغوض یاد می کند، مانند فردی که در بیابان گرفتار شده است و برای نجات جان خویش مجبور به استفاده از گوشت مردار می شود.
طلاق و تاثیر آن بر خانواده
آیا طلاق تنها راه چاره است؟ در برخی از ادیان تحریف شده و یا فرهنگ های خاص هیچ قید و بندی برای طلاق یا طلاق موقت وجود ندارد یا اینکه به کلی ممنوع شده است. روانشناسان و مشاوران خانواده تلاش بسیاری برای حفظ بنیان خانواده ها و ممانعت از طلاق به وسیله آگاهی دادن به زوجین و آموزش آن ها انجام می دهند، اما گاهی طلاق بهترین روش برای دو زوج است که بتوانند زندگی خود را از آسیب بیشتر حفظ کنن.
هر چند انواع استرس و اضطراب را پس از جدایی در خانواده خواهیم دید. در صورت طلاق یا حتی طلاق موقتی شما باید خود را برای زندگی بعد از جدایی آماده کنید. مشاوره تلفنی ویکی روان همیشه در دسترس شماست.
دیگران در ویکی روان خوانده اند:
انواع طلاق موقت و شرایط هر کدام چیست؟
طلاق دارای انواع مختلفی است که می تواند با درخواست مرد، زن یا با توافق هر دو طرف با بررسی شرایط طلاق دوستانه انجام شود. گاهی تحت شرایط خاصی طلاق بدون حضور یکی از دو طرف و به صورت غیابی انجام می شود. در یک دسته بندی کلی بر اساس قانون مدنی انواع طلاق را در دو دسته می توان قرار داد که عبارت اند از:
- طلاق بائن
- طلاق رجعی
طلاق بائن در طلاق موقت چیست؟
در طلاق بائن که ممکن است جدایی در دوران بعد عقد باشد؛ پس از اینکه صیغه طلاق خوانده شد، شوهر در صورتی که بخواهد بار دیگر با همسرش زندگی کند باید مجددا او را عقد کند و صیغه عقد بین آن ها خوانده شود. در این حالت زن می تواند حتی مهریه جدید درخواست کند و یا شروط تازه ای را بیان کند. 4 نوع طلاق بائن وجود دارد که در ادامه با آن ها آشنا می شویم.
1- طلاق قبل از رابطه جنسی بین زوجین
اگر زوجین پیش از اینکه رابطه جنسی بین آن ها برقرار شود به این نتیجه برسند که نمی توانند با یکدیگر زندگی کنند، این یکی از دلایل پشیمانی بعد از طلاق است که طلاق موقت بین آن ها از نوع بائن است. در این حالت زن می تواند نصف مهریه خود را درخواست کند.
2- طلاق زن یائسه در جدایی موقت
اگر در زمان یائسگی زن و تاثیر آن بر روابط جنسی که او دیگر توان فرزند دار شدن را ندارد طلاق اتفاق بیافتد، طلاق موقت آن ها بائن است و مرد تنها در صورت عقد مجدد همسرش می تواند رجوع کند.
3- پس از سه طلاقه کردن زن
پس از اینکه مردی همسرش را سه بار طلاق داد، تنها در صورتی می تواند به همسرش رجوع کند که او با فرد دیگری ازدواج کند و بین آن ها عمل رابطه زناشویی برقرار شود.
پس از اینکه همسرش از شوهر دوم جدا شد مرد می تواند پس از عقدد مجدد با همسرش زندگی کند!
در این حالت هم طلاق موقت آن ها از نوع بائن است.
4- طلاق خلع و مبارات در طلاق موقتی
در این دو نوع از طلاق که در دسته طلاق موقت بائن قرار دارند، زن تنفر و کراهت شدیدی از مرد دارد و به معنی طلاق عاطفی قبل از طلاق رسمی رسیده است به صورتی که حاضر می شود مهریه یا بخشی از اموال خود را ببخشد تا فقط از او جدا شود.
در ادامه بحث با انواع طلاق موقت از نوع رجعی آشنا می شویم:
طلاق رجعی در تعریف طلاق موقتی چیست؟
طلاق رِجعی نوعی از موارد انحلال نکاح و یکی از تقسیمات طلاق است که در کنار طلاق بائن قرار می‌گیرد. بنا بر تعریف ماده۱۱۴۳ قانون مدنی طلاق به دودسته رجعی و بائن تقسیم می‌شود که رجعی انواع مختلفی دارد:
1- طلاقی که با درخواست مرد انجام شده باشد
طبق قانون مدنی کشور، طلاق بنا به اراده مرد است. او می تواند هر زمان که بخواهد همسرش را طلاق بدهد. البته حکم طلاق تنها با رای دادگاه صادر می شود و شرایط خاص خود را دارد که تشخیص آن به عهده قاضی است. در این نوع از طلاق رجعی مرد می تواند پیش از اتمام عده طلاق موقت زن که 3 بار پاکی از حیض است رجوع کند و نیازی به عقد مجدد نیست.
2- طلاق خلع و مبارات در حالتی که زن رجوع به عوض کند
در مطالب گذشته بیان شد که طلاق خلع و مبارات از انواع طلاق بائن است اما اگر زن به این شرط اجازه رجوع به همسرش را بدهد که اموال بخشیده شده را مجددا پس بگیرد، طلاق بائن به طلاق رجعی تبدیل می شود. در این حالت بدون خواندن صیغه عقد زن و مرد می توانند مجددا به زندگی مشترک با یکدیگر برگردند.
آشنایی با انواع طلاق در اسلام
وصلت می تواند به دو صورت ازدواج دائمی و صیغه موقت صورت بگیرد که البته دارای دوره زمانی خاصی است، اما هر نوع ازدواجی که صورت گرفته باشد، طلاق به نوعی آن را پایان می دهد. طبق منابع اسلامی طلاق را می توان در 4 دسته قرار داد که عبارت اند از:
- طلاق حرام: در صورتی که طلاق مطابق با قوانین اسلامی نباشد.
- طلاق مکروه: در صورتی که امکان صلح و سازش بین زوجین وجود داشته باشد طلاق آن ها مکروه است.
- طلاق واجب: طلاق موقت ایلا و طلاق ظهار از انواع طلاق واجب هستند.
- طلاق سنت: در صورتی که زوجین با یکدیگر دشمنی کنند و هیچ امیدی به صلح و سازش بین آن ها وجود نداشته باشد.
طلاق موقت یا طلاق ایلاء چیست؟
در این طلاق موقت مرد به قصد آزار و اذیت همسرش قسم می خورد که برای مدتی با او همبستر نشود. در این حالت زن نمی توانست با فرد دیگری ازدواج کند چون مطلقه و آزاد نبود، از طرفی شوهری نداشت تا تحت کفالتش قرار بگیرد زیرا همسرش از طریق طلاق ایلاء یا طلاق موقت تصمیم گرفته بود تا با او همبستر نشود.
مرحوم محمد باقر مجلسی در کتاب «مرات العقول» در رابطه با طلاق موقت ایلاء بیان می کند که: در اصطلاح شرعی ایلاء به معنای این است که شوهر برای آزار و اذیت همسرش قسم بخورد که برای مدتی بیش از 4 ماه با او نزدیکی نکند. در دوران جاهلیت این عمل سابقه داشته است و مانند ظهار طلاق محسوب می شد. اسلام به خاطر رعایت حقوق زن و با توجه به نقششان در تعریف خانواده امروزی حکم آن را تغییر داد و برای آن احکام و شرایط خاصی را در نظر گرفت. دلیل پذیرش این نوع از طلاق در اسلام صحیح بودن حکم دوران جاهلیت نیست بلکه به خاطری سوگندی است که مرد انجام داده است.
شرایط تحقق طلاق ایلاء یا طلاق موقت و احکام آن
هرچند اسلام بارها بر شرایط زندگی سالم در دین با عمل ازدواج تاکید داشته است اما در مقابل آن جدایی و طلاق موقت را نیز بیان کرده است:
- مرد باید به خدا سوگند بخورد که همان سوگند به اسماء، ذات و صفات الهی است.
- مرد قصد آزار و اذیت و زیان رساندن به همسرش را داشته باشد.
- بیشتر فقها خشم مرد هنگام سوگند یاد کردن را شرط می دانند برخی هم آن را لازم نمی دانند.
- بیشتر فقها این نوع از طلاق موقت را در مورد زوجه دائم صحیح می دانند، برخی از فقها هم عقد موقت و ملک یمین را نیز در حکم ایلاء قرار می دهند.
- مرد باید قبلا با همسرش نزدیکی کرده باشد.
- تصمیم بر ترک رابطه زناشویی برای مدتی بیش از 4 ماه باشد. کمتر از این مدت شرایط تحقق احکام ایلاء و طلاق موقت را ندارد. در مورد اینکه این مدت از چه زمانی آغاز می شود دو نظر وجود دارد:
- پس از سوگند خوردن مرد
- هنگام مراجعه زن به قاضی
پس از وقوع ایلاء در صورتی که زن به قاضی یا حاکم شرع مراجعه کند، حاکم شرع چهار ماه به مرد فرصت می دهد که رجوع کند و بعد از انجام آمیزش باید کفاره قسم بدهد که سه مورد است و عبارت اند از:
- آزاد کردن بنده
- اطعام ده فقیر
- در صورت عجز از موارد بالا باید سه روزه بگیرد
اگر مرد پیش از پایان 4 ماه از سوگند خود برنگردد حاکم شرع می تواند او را بین رجوع یا طلاق همسرش مخیر کند، در صورت استنکاف از این دو کار حاکم شرع می تواند با زندانی کردن و سخت گرفتن بر مرد او را به انتخاب یکی از این دو راه مجبور کند.
طلاق موقت یا ایلاء در قرآن و روایات
خداوند در قرآن مجید در مورد اهمیت ازدواج در اسلام بشارت داده است همین طور نقطه مقابل آن در مورد طلاق ایلاء در سوره بقره آیـه (226-227) مـی فرماید: ((لِلَّذِينَ يُؤْلُونَ مِنْ نِسَائِهِمْ تَرَبُّصُ أَرْبَعَةِ أَشْهُرٍ ۖ فَإِنْ فَاءُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ))
((آنان که با زنان خود ایلاء کنند (بر ترک مباشرت آنها قسم بخورند) چهار ماه انتظار کشند، اگر (از قسم خود) بازگشتند خداوند آمرزنده و مهربان است.))
هرچند گاهی قهر کردن مرد با همسرش می تواند زمینه اصلاح، اطاعت و تمکین زن را فراهم کند اما این موضوع نباید به صورت قسم اتفاق بیافتد و وسیله ای برای سوء استفاده مردان قرار گیرد. برخی از روایات هم بیان می کنند که با وجود اهمیت تعریف عشق بین زن و مرد از نظر اسلام، مرد نباید از ایلاء یا طلاق موقت برای اصلاح رابطه خود با همسرش استفاده کند.
امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: مردی خدمت حضرت علی علیه السلام آمد و عرض کرد یا امیرالمؤمنین زن من قبول کرده است پسر بچه ای را شیر بـدهد و مـن به آن راضی نیستم و گفتم سوگند به خداوند از تو دوری می کنم تا او را از شیر بگیری حضرت فرمودند :در اصلاح و رفع اختلاف زن و شوهر نباید از اینگونه سوگند (ایلاء)استفاده نمود.(فروع کافی جلد 6)
نگاه مشاوران ویکی روان به طلاق موقت چیست؟
اگر فکر می کنید طلاق تنها چاره شما است یادتان باشد، کنترل زندگی شما دست خودتان است، آن را با افکار بیهوده خراب نکنید، حتی زندگی پس از جدایی و طلاق می تواند با کمک یک مشاوره طلاق ماهر، شیرینی های بسیار زیادی داشته باشد و شما را غافل گیر کند.البته مسئله طلاق موقت را باید به خوبی درک کرده و زمان مناسب برای مشاوره طلاق را بدانید تا بهترین تصمیم را داشته باشید.
