عزت نفس چیست؟ روانشناسی عزت نفس

همه ما می دانیم که عزت نفس (self-steem) که گاهی به عنوان بها دادن به خود (self-worth) یا مناعت طبع (self-respect) شناخته می شود، می تواند بخش مهمی از موفقیت باشد.

عزت نفس خیلی کم، می تواند به افراد حس افسردگی یا شکست دهد.

همچنین می تواند منجر به اتخاذ انتخاب های بد و سقوط در روابط مخرب شود، یا این که فرد نتواند به طور کامل به توانایی های خود عمل کند.

عزت نفس بیش از حد، همان طور که در اختلال شخصیت خودشیفته نشان داده می شود، قطعا می تواند برای دیگران ناراحت کننده باشد و حتی می تواند به روابط شخصی آسیب برساند.

عزت نفس چیست؟

در روانشناسی، واژه عزت نفس  برای توصیف احساس کلی فرد از بها دادن به خود (self-worth) یا ارزش شخصی مورد استفاده قرار می گیرد.

به عبارت دیگر، چقدر قدردان خود هستید و خودتان را دوست دارید.

عزت نفس غالبا به عنوان یک خصلت شخصیتی دیده می شود، به این معنی که ثابت و پایدار است

عزت نفس می تواند شامل باورهای زیادی درباره خودتان باشد، مانند ارزیابی ظاهر خود، باورها، احساسات و رفتارها.

self-steem، به احساس کلی فرد از ارزش او اشاره دارد و می تواند از یک نوع سنجش از میزان ارزش های یک فرد، تاییدها، قدردانی، پاداش ها، یا دوست داشتن خودش درنظر گرفته شود.

مشاورین روانشناس مرتبط با این موضوع

سحر مدیری

مشاور روانشناس

از 100,000 هزار تومان

پریسا سبزواری

دکتری روانشناسی

از 75,000 هزار تومان

کیومرث مروت

دکتری روانشناسی

از 75,000 هزار تومان

لاله دستوری

مشاور روانشناس

از 60,000 هزار تومان

جمیله احمدپور

دکترای روانشناسی

از 250,000 هزار تومان

علیرضا مرادی

مشاور حقوقی خانواده

از 75,000 هزار تومان

لیلا امینیان

دکترای روانشناسی

از 62,500 هزار تومان

مریم محبوبی

مشاور روانشناس

از 87,500 هزار تومان

عوامل تاثیر گذار بر عزت نفس

عوامل مختلفی که بر عزت نفس تاثیر می گذارند، عبارتند از:

• ژنتیک
• شخصیت
• تجارب زندگی
• سن
• سلامتی
• تفکرات
• شرایط اجتماعی
• واکنش های دیگران
• مقایسه خود با دیگران

نکته مهم این است که self-steem ثابت نیست.

انعطاف پذیر و قابل اندازه گیری است، به این معنی که می توانیم آن را بسنجیم و بهبود ببخشیم.

چرا عزت نفس اهمیت دارد؟

عزت نفس می تواند نقش مهمی در انگیزه و موفقیت شما در زندگی داشته باشد.

عزت‌نفس پایین می تواند شما را از موفقیت در مدرسه یا کار باز دارد، چون باور ندارید که قادر به کسب موفقیت هستید.

در مقابل،

داشتن یک عزت نفس سالم می تواند به شما کمک کند، چرا که با یک نگرش مثبت و قاطعانه حرکت می کنید و اعتقاد دارید که می توانید به اهداف خود دست پیدا کنید

رابطه عزت نفس و روانشناسی

عزت‌نفس، که دهه ها موضوع داغی در روانشناسی بوده است، به اندازه خود روانشناسی قدمت دارد.

حتی فروید، که بسیاری او را پدر بنیانگذار علم روانشناسی درنظر می گیرند (هرچند که در این موضوع تاحدودی یک پدر بیگانه بود)، در قلب کار خود، نظریه هایی درباره عزت‌نفس داشت.

عزت‌نفس چیست، چگونه پرورش می یابد (یا رشد نمی کند) مسئله ای است که روانشناسان برای مدت های طولانی بر روی آن کار کرده اند و هیچ نشانه ای وجود ندارد که ما به این زودی همه چیز را کشف کنیم!

با این که هنوز چیزهای زیادی وجود دارد که باید درباره عزت‌نفس بیاموزیم، دست کم توانسته ایم بفهمیم که چه چیزی باعث محدود شدن عزت‌نفس می گردد و این که چگونه از دیگر مفاهیم مشابه متمایز است.

برای یادگیری این که چه چیزی عزت نفس را از دیگر ویژگی ها و حالات خود راهبری (self-directed) متفاوت می سازد، به خواندن این مقاله ادامه دهید.

عزت نفس در مقابل خویشتن پنداری (self-concept)

عزت نفس، خویشتن پنداری نیست، اگرچه ممکن است بخشی از آن باشد.

مفهوم خویشتن پنداری درکی است که از خودمان داریم و پاسخ ما به این سوال از خودمان که “من چه کسی هستم؟“.

خویشتن پنداری از تمایلات، افکار، ترجیحات و عادت ها، سرگرمی ها، مهارت ها، و حوزه های ضعف آگاهی دارد.

عوامل موثر بر عزت نفس

همان طور که ممکن است تصور کنید، عوامل مختلفی وجود دارد که می توانند بر عزت نفس تاثیرگذار باشند.

عوامل ژنتیکی که به شکل گیری کلی شخصیت کمک می کنند می توانند در این زمینه موثر باشند.

اما غالبا این تجربیات هستند که اساس عزت نفس کلی را شکل می دهند.

کسانی که به طور مداوم ارزیابی های بسیار انتقادی یا منفی از اعضای خانواده و دوستان یا اطرافیان خود دریافت می کنند، به احتمال زیاد مشکلاتی را باعزت‌نفس پایین خود تجربه خواهند کرد

علاوه بر این، تفکر درونی، سن، هرگونه بیماری بالقوه، معلولیت ها، یا محدودیت های فیزیکی، و شغل شما هم می توانند بر عزت‌نفس تان تاثیر بگذارند.

نشانه های عزت نفس سالم

درصورتی که نشانه های زیر را داشته باشید، احتمالا حس خوبی خواهید داشت:

• اعتماد به نفس
• توانایی نه گفتن
• دیدگاه مثبت
• توانایی دیدن نقاط ضعف و قوت کلی و پذیرش آن ها
• عدم تاثیر تجارب منفی بر دیدگاه کلی
• توانایی ابراز نیازهای خود
• عزت نفس درمقابل تصور از خود

واژه مشابه دیگر با معنی متفاوت، تصور از خود (self-image) است.

تصویر سازی از خود شبیه به خویشتن پنداری (self-concept) است که در آن همه چیز درباره این است که خود را چگونه می بینید

با این حال، به جای این که برمبنای واقعیت باشد، می تواند براساس افکار غلط و نادرست درباره خودمان باشد.

تصور ما از خودمان ممکن است نزدیک به واقعیت، یا از آن دور باشد، اما معمولا با واقعیت عینی یا شیوه ای که دیگران ما را درک می کنند، سازگار نیست.

عزت نفس در مقابل بها دادن به خود (self-worth)

عزت‌نفس مفهومی مشابه با بها دادن به خود دارد.

اما با یک تفاوت کوچک اما مهم:

عزت نفس چیزی است که فکر می کنیم، احساس می کنیم، و درمورد خودمان باور داریم، درحالی که بها دادن به خود، یک تفکر است که ما انسان ارزشمندی هستیم که ارزش عشق را داریم

عزت نفس در مقابل اعتماد به نفس (self-confidence)

عزت نفس، اعتماد به نفس نیست.

اعتماد به نفس در مورد اعتماد شما به خودتان و توانایی تان برای مقابله با چالش ها، حل مشکلات و مشارکت موفق با جهان بیرون است

همان طور که احتمالا از این توصیف آموختید، اعتماد به نفس بیشتر بر اساس معیارهای خارجی موفقیت و ارزش است تا معیارهای درونی که به عزت نفس کمک می کنند.

فرد می تواند اعتماد به نفس بالایی داشته باشد، به ویژه در یک زمینه یا حوزه خاص، اما درعین حال فاقد حس ارزشمندی یا اعتماد به نفس است.

عزت نفس در مقابل خودکار آمدی (self-efficacy)

همانند اعتماد به نفس، خودکار آمدی هم با عزت‌نفس مرتبط است، اما شاخصی برای آن نیست.

خودکارآمدی به باور به توانایی فرد برای موفقیت در انجام وظایف مشخص اشاره دارد

شما می توانید در هنگام بازی بسکتبال خودکارآمدی بالایی داشته باشید، اما وقتی نوبت به موفقیت در کلاس ریاضی می رسد، خودکارآمدی پایینی داشته باشید.

برخلاف عزت نفس، خودکارآمدی به جای جهانی بودن، خاص تر است و بر پایه موفقیت های خارجی است تا ارزش درونی.

عزت نفس در مقابل ترحم به خود (self-compassion)

در نهایت، عزت نفس، ترحم به خود هم نیست.

ترحم به خود بر چگونگی ارتباط ما با خودمان به جای چگونگی قضاوت یا درک خودمان، متمرکز است

داشتن خصلت ترحم به خود به این معنی است که ما نسبت به خود مهربان و بخشنده هستیم و از این که به شدت از خود انتقاد کنیم، اجتناب می کنیم.

ترحم به خود می تواند ما را به حس سالم عزت نفس سوق دهد، اما به خودی خود عزت‌نفس ندارد.

مشاورین روانشناس مرتبط با این موضوع

پگاه عبادی

مشاور روانشناس

از 75,000 هزار تومان

محمد جواد افشاری نژاد

مشاور روانشناس

از 60,000 هزار تومان

فاطمه ابراهیم

مشاور روانشناس

از 55,000 هزار تومان

سید محمد ستارزاده

مشاور روانشناس

از 87,500 هزار تومان

پروانه طاهری خراسانی

مشاور روانشناس

از 62,500 هزار تومان

سید علیرضا مرتضوی

دکترای روانشناسی

از 300,000 هزار تومان

کورش مهدیون

مشاور روانشناس

از 150,000 هزار تومان

حانیه خوش لهجه

مشاور روانشناس

از 75,000 هزار تومان

نشانه های عزت نفس پایین

درصورتی که هریک از نشانه های اعتماد به نفس پایین را داشته باشید، ممکن است لازم باشد بر روی خود کار کنید و خودتان را بیشتر بشناسید:

• دیدگاه منفی
• عدم اعتماد به نفس
• ناتوانی در بیان احساسات خود
• تمرکز بر نقاط ضعف
• احساس شرمندگی، افسردگی یا اضطراب
• باور این که دیگران بهتر از شما هستند
• مشکل داشتن در پذیرفتن بازخورد مثبت
• ترس از شکست