همه تازه عروس و دامادها انتظار دارند که لحظات خوش و شیرینی که در روزهای اول آشنایی و نامزدی و رفت و آمدها با یکدیگر داشتند تا ابد ادامه پیدا کند و قصه‌هایی که از عشق و ازدواج در سر داشتند به واقعیت تبدیل شود ولی به گواه بسیاری از زوج‌هایی که به تازگی زندگی خود را شروع کرده‌اند و در آغاز زندگی به سر می‌برند، سال اول ازدواج پر از کشکمش‌های فردی بین آنها است.
انگار که تازه می‌فهمیدند با چه شخصیتی ازدواج کرده‌اند و چه مشکلات و مصائبی در پس آن همه شیرینی روزهای آشنایی وجود داشته است. شاید در همین ماه‌های اول زندگی مشترک، با خودشان فکر کنند کاش بیشتر دقت کرده بودند و یا اینکه «چقدر فرد مورد علاقه من تغییر کرده، همش به کارش فکر می‌کنه و حتما دیگه دوسم نداره…»
این افکار و احساسات در زندگی همه تازه عروس دامادها اتفاق می‌افتد و تا زمانی آنها را دچار این نومیدی می‌کند که حتما در زندگی خود شکست خورده‌اند. برای اینکه فکر نکنید این مشکلات خاص شماست و مهم‌تر اینکه چطور با این مسائل سال اول ازدواج کنار بیاید با دکتر فرشاد شیبانی متخصص روانشناسی بالینی و زوج درمانگر گفتگویی انجام داده‌ایم.
با ویکی روان همراه باشید.
سال اول ازدواج سال مشکل آفرین
درسته که ازدواج شیرین‌ترین و خاطره‌انگیز ترین اتفاقی است که در زندگی هر فردی می‌افتد ولی کام این شیرینی از همان اول به کام بعضی‌ها تلخ می‌شود. دکتر شیبانی به عنوان فردی که با زوج‌های بسیاری روبه رو شده‌اند، ویژگی‌ها و تفاوت‌های سال اول ازدواج را در نوع تصویر واقعی‌تری که زوج‌ها از هم پیدا می‌کنند بیان می‌کنند. ایشان معتقدند همه ما قبل از ازدواج، ایده‌آل‌سازی‌هایی از فرد مورد علاقه‌مان در ذهن‌مان می‌سازیم ولی بسیاری از این ایده‌آل‌ها بعد از ازدواج شکسته می‌شود چون ما با تصویر واقعی فرد مورد علاقه‌مان روبرو می‌شویم . همین موضوع ما را دچار ناکامی می‌کند.
یکی دیگر از دلایل متفاوت شدن این سال فرافکنی‌هایی است که ما از خودمان بر روی فرد مورد علاقه‌مان انجام می‌دهیم. یعنی ما ویژگی را در ذهن خودمان داشته‌ایم و آن را به فرد مورد علاقه‌مان نسبت می‌دهیم، بدون اینکه این موضوع واقعیت داشته باشد. خیلی از این فرافکنی‌ها به دلیل انتظارات نادرستی است که ما از ازدواج و همسرمان داریم و همین باعث بروز اختلاف بین آنها می‌شود. مسئولیت نداشتن قبل ازدواج و هجوم انواع و اقسام مشکلات فردی، اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی در سال اول ازدواج و مهارت نداشتن ما در مواجه با این مسائل باعث می‌شود که این سال برای بسیاری از زوج‌ها خطرساز شود.
باورها و خطاهای اشتباه فکری در سال اول ازدواج
یکی از مسائل مهم خطرساز هم در سال اول ازدواج و هم در طول زندگی زوج‌ها، خطاهای فکری یا به اصطلاح سوءتفاهم‌های شناختی است که باعث می‌شود عمر یک ازدواج به حداقل ممکن برسد. دکتر شیبانی این خطاهای شناختی را در چهار دسته مهم طبقه‌بندی کردند. به اعتقاد ایشان از جمله خطاهای بزرگی که در زندگی یک زوج اتفاق می‌افتد این باور است که زن و شوهر هیچ وقت نباید با هم دعوا کنند و اختلاف داشته باشند، در صورتی که تعارض بین همه آدم‌ها امری عادی است و چه بسا این اتفاق بین دو نفر که مدت زیادی را در کنار هم می‌گذرانند طبیعی‌تر هم باشد.
یکی دیگر از خطاهای شناختی رایج در بین زوج‌ها تفکر صفر و یکی است، به این معنی که همسر من یا خیلی فرد ایده‌آلی است یا کلا فرد خوبی نیست. در واقع خطر این تفکر آنجاست که ما هیچ حد میانی را برای آدم‌ها قائل نیستیم و آدم‌ها یا خوب هستند یا بد. برچسب زدن و همسر خود را با صفاتی توصیف کردن از جمله خطرناک‌ترین خطاهای شناختی است. وقتی ما در جمع یا در ذهن خودمان همسرمان را مثلا با صفاتی چون بی‌نظم، بی‌مسئولیت و ولخرج می‌شناسیم، عملا همسرمان را در وضعیتی قرار می‌دهیم که قابل تغییر نیست و بدتر از همه او را در وضعیت خصومت با خود قرار می‌دهیم.
ذهن‌خوانی نیز یکی دیگر از مشکلات شایع زوج‌ها در سال اول ازدواج است. چون ما در سال اول ازدواج به درک مشترکی از همدیگر نرسیده‌ایم، با ذهن‌خوانی و فکر کردن به جای فرد مقابل این خلا را پر می‌کنیم، در صورتی که بسیاری از مواقع آنچه ما فکر می‌کنیم با آنچه همسرمان در ذهن خود دارد زمین تا آسمان فرق می‌کند.
کم شدن علاقه‌ها
همه ما این واقعیت را از زبان بسیاری از زوج‌ها شنیده‌ایم که بعد از مدتی از ازدواج‌شان علاقه‌شان نسبت به هم کم می‌شود و آن عشق آتشین روزهای اول جای خود را به روزمرگی و سردی در روابط می‌دهد. دکتر شیبانی معتقدند بسیاری از انتظارات اشتباه ما در ازدواج و فرد مورد علاقه‌مان دلیل این کم شدن علاقه است. افرادی که نتوانند انتظارات خودشان را از همدیگر به خوبی برآورده کنند، در سختی‌ها با یکدیگر همدلی انجام بدهند و تفاوت‌های فردی را بپذیرند، میزان بروز هیجان‌های منفی را در زندگی خود افزایش می‌دهند که همین موضوع باعث کم شدن علاقه در دو طرف می‌شود.
الگوی زندگی مشترک یا برد-برد یا باخت-باخت است. برنده‌ای در آن وجود ندارد و اگر زوجی می‌خواهند در زندگی مشترک خود موفق باشند باید هر دو طرف برای آن تلاش کنند.
مراقب نشانه‌های خطر باشیم
درسته که سال اول ازدواج برای خیلی از زوج‌ها دارای تنش‌های بسیاری است و ما بالا و پایین‌های زیادی را در طی این سال تجربه می‌کنیم ولی گذشته از همه اینها گاهی اوقات ما زنگ خطرهایی را در رابطه مشاهده می‌کنیم که باید آنها را جدی بگیریم .دکتر شیبانی در این مورد برای ما توضیح می‌دهند که این نشانه‌های خطر شامل چه مواردی هستند.
اولین نشانه خطرناک جدی نگرفتن رابطه از سمت یکی از زوج‌ها است، به این معنی که همسر من خیلی حواسش به رابطه نیست و وقتی مشکلی پیش می‌آید نیازی به حل کردن آن نمی‌بیند. دومین زنگ خطر، خودخواهی زیاد یکی از طرفین است به این صورت که هنوز فرقی بین دوران مجردی و متاهلی قادر نیستند و در خیال راحت‌طلبی‌های دوران مجردی و آسایش آن دوران به سر می‌برند. پرخاشگری و نداشتن مهارت کنترل خشم از دیگر نشانه‌های خطری است که در سال اول باید جدی گرفته شود. وقتی با شخصی در زندگی مواجه هستیم که بابت هر موضوعی دعوا راه می‌اندازد و قادر به کنترل خشم خود نیست، باید نگران عکس‌العمل‌های او در آینده باشیم.
روابط زناشویی مشکل‌ساز که دو طرف از آن لذتی نمی‌برند، مسئله جدی است که باید برای حل آن در همان سال اول ازدواج راه حلی اندیشید. هم‌گام و هم‌زبان نبودن در زمینه‌های مختلف زندگی زناشویی نیز آخرین زنگ خطری است که باید در رابطه زناشویی بخصوص در سال اول ازدواج جدی گرفت.
بحران سال اول ازدواج و طلاق‌های زودرس
به گفته سازمان بهزیستی و مرکز آمار ایران بسیاری از طلاق‌های این چند سال اخیر کشور ما در پنج سال اول رخ می‌دهد. دکتر شیبانی در توضیح این پدیده و ارتباط آن با مشکلات سال اول ازدواج بیان می‌کنند که زمانی که در شروع یک زندگی زناشویی، مشکلات کوچک حل نشوند کم‌کم تبدیل به گلوله برفی از مشکلات می‌شود که تمام زندگی را نابود می‌کند و افراد را وادار به مقابله‌جویی می‌کند.
خیلی از زوج‌ها از همان ابتدای زندگی در بازی‌های خطرناک مقابله به مثل کردن با یکدیگر می‌افتند. نداشتن مهارت‌های زندگی در کنار یکدیگر، صبر نداشتن در مقابل مشکلات و خوخواهی‌های فردی در به وجود آمدن بسیاری از طلاق‌های سال اول موثر است و همین مسئله گریبان بسیاری از زوج‌های ما در سال اول ازدواج را گرفته و آنها را به وادی خطرناک طلاق می‌کشاند.
آنچه زوج‌ها درباره یکدیگر نمی‌دانند
هر خانم و آقایی با ویژگی‌های متفاوتی که دارد می‌تواند کمک کند این سال اول ازدواجی به خوبی و خوشی پشت سر گذاشته شود و علیرغم همه تنش‌ها، خاطره‌ای شیرین برای آنها باقی بگذارد. دکتر شیبانی نیز در این زمینه معتقدند، ایجاد زندگی زناشویی خوب به عهده هر دو نفر است و هر دو باید برای سالم نگه داشتن آن وقت بگذارند و مهارت کسب کنند، ولی در این بین هر کدام از خانم‌ها و آقایان با خصوصیات اخلاقی متفاوتی که دارند و شناختن این خصوصیات اخلاقی می‌توانند در بهتر شدن رابطه‌شان سهم داشته باشند.
شناختن دنیای متفاوت مردانه و زنانه در حل بسیاری از مسائل کارگشا است. مثلا اینکه آقایان بدانند خانم‌ها بیشتر اهل صحبت کردن هستند و مشکلات خودشان را بیان می‌کنند و باید این موضوع را درک کنند برعکس خودشان که تمایل به سکوت کردن و درونی کردن مشکلات دارند و دوست دارند بیشتر در مواقع ناراحتی خانم‌ها به آنها گوش بدهند و خانم‌ها نیز باید به این خلوت مردانه احترام بگذارند.
خانواده عزیز من
درست است که این روزها خیلی از زوج‌ها خود را بی‌نیاز از خانواده‌ها و راهنمایی آنها می‌دانند و سعی می‌کنند استقلال خودشان را در رابطه حفظ کنند ولی همین خانواده‌ها پشتیبان اصلی آنها در بسیاری از مسائل هستند. روی صحبت این قسمت از گفتگو ما هم با خانواده‌هایی است که به تازگی دختر و پسر خود را راهی خانه بخت کردند و هم خود تاره عروس و داماد‌هایی که احساس می‌کنند باید بعد از ازدواج به کلی از خانواده مستقل شد و اجازه هیچ گونه دخالتی را به آنها نداد. دکتر شیبانی در این زمینه اعتقاد دارند که خانواده یک زوج همیشه باید احساس حامی بودن را به هر دو طرف بدهند و باید فکر کنند که در حل مشکلات باید طرفدار هر دو طرف باشند و بعد از ازدواج دیگر دختر و یا پسر من وجود ندارد و ما همه یک خانواده هستیم که در سختی‌ها در کنار هم قرار داریم.
اگر هم مسئله‌ای پیش می‌آید واکنش هیجانی نامناسبی نشان ندهند، پرخاشگری کلامی نشان ندهند و خودشان را درگیر جزئیات ماجرا نکنند و مهم‌تر از همه اینکه عروس یا داماد خودشان را قضاوت نکنند.خود زوج های جوان هم توجه داشته باشند که اگرچه باید مرزی را در روابط بین خود و خانواده شان قرار دهند ولی نباید خودشان را از تجربه زندگی آنها دور کنند.هم چنین اگر دعوا و کشمکشی بین آنها و همسرشان اتفاق می‌افتد تا جای ممکن این اختلاف را به خانواده ها منتقل نکنند،چون باعث تغییر تصور خانواده ها از هم می‌شود.
خاطره‌ای شیرین بساز
با گفتن همه این هشدارها قرار نیست فکر کنید که در سال اول ازدواج با پدیده هولناکی مواجه هستید که قرار است شما را تا ابد زمینگیر کند. در جاده زندگی زناشویی مشکلات سال اول ازدواج همان پیج تند و خطرناکی است که باید با احتیاط از آن گذر کنید. دکتر شیبانی در پایان راهکارهایی را برای به سلامت گذراندن این مسیر برای ما عنوان می‌کنند. اولین نکته این است که حتما به نشانه‌های خطر در رابطه دقت داشته باشید و اگر خودتان و همسرتان یکی از این نشانه‌های خطر گفته شده را دارید حتما تصمیم به تغییر آن بگیرید. هیچ وقت در اختلاف و دعواها به دنبال پیدا کردن مقصر نباشید.
رابطه زناشویی محصول و فرزند دو نفر است و باید هر دو نفر برای حفظ و بقاء آن تلاش کنند. برای بهبود رابطه‌شان حتما از یک مشاوره خانواده یا زوج‌درمانگر کمک بگیرند و ازدواج خود را زیر نظر فرد متخصصی که در این زمینه تجربه دارد قرار دهند. مهارت‌های زندگی فردی مخصوصا مهارت کنترل خشم، انتقاد کردن درست، همدلی کردن، مهارت حل مسئله و گفتگوی سالم را با خواندن کتاب یا کمک گرفتن از یک مشاور در خود تقویت کنند و به این ترتیب برای خود و همسرشان یک سال خاطره‌انگیز و همراه با تجارب خوشایند ترتیب دهند.
