نکات مهم در آموزش مسائل جنسی به کودکان و بچه ها

آموزش مسائل جنسی یکی از حساسترین و خاص ترین وظایفیست که بر عهده والدین میباشد، چه دیر چه زود این اتفاقیست که برای همه میافتند و باید به سوالات فراوان فرزندانمان پاسخ دهیم. تربیت فرزند هر چه دقیقتر انجام شود ثمرات بهتری خواهد داشت.

در ادامه به موضوع حساس آموزش مسائل جنسی به فرزندانمان میپردازیم.

با سایت روانشناسی ویکی روان همراه باشید.

هدف نخست، توسعه دانش و آگاهی نوجوان از تغییرات رخ داده در بدن است. نوجوان باید بداند که سرعت رشد هر کس مخصوص به خود اوست.

همچنین تغییرات در دختران و پسران تفاوت دارد. آمادگی برای این تغییرات ضروری است زیرا بدون آمادگی کافی، شروع قاعدگی در دختران یا انزال در پسران می‌تواند به رویدادی ناراحت‌کننده تبدیل شود.

با آگاهی کافی درباره این تغییرات، نوجوان نه تنها برای رویارویی با آنها آماده می‌شود بلکه به آنها خوشامد گفته و نحوه سازگاری با آن را  یاد می‌گیرد.

آموزش جنسی نوجوانان باید شامل اطلاعات پایه درباره تولید مثل انسان و فرآیند آن نیز باشد. در واقع، زمان مناسب برای ارائه اطلاعات پایه درباره جنسیت انسان قبل از بلوغ است.

نوجوانان باید اطلاعات پایه درباره باروری، بارداری و زایمان را بدانند. باید از فرایند پاسخ و بیان جنسی انسان مطلع بوده و به اهمیت نقش بیان جنسی در زندگی‌شان پی ببرند

لازم است که درباره جلوگیری از بارداری، کنترل موالید و روش‌های آن اطلاعات پایه را بدانند و درباره بیماری‌های مقاربتی، خصوصا ایدز، اطلاعات کافی داشته باشند.

هدف دوم، ارتقای سلامت جنسی نوجوان است، که نه فقط شامل سلامت فیزیکی، بلکه شامل سلامت هیجانی و روان‌شناختی نیز می‌باشد.

سلامت جنسی نوجوان مبتنی بر ارزش‌گذاری و احترام به خود و سایر افراد از هر دو جنس و پذیرش این دیدگاه است که زن و مرد، هر چند یکسان نیستند، ولی اساساً موجوداتی برابرند.

نوجوانانی که از سلامت جنسی برخوردارند از رشد جسم خود لذت می‌برند و به آن مفتخرند.

با رشد تدریجی، توانایی آنان برای برقراری ارتباط صادقانه و آزادانه با کسانی که به آنان نزدیکند، اعم از مذکر یا مؤنث، بیشتر می‌شود و رفته رفته می‌فهمند که جنسیت‌شان چیزی جدا از آنها نیست بلکه جزء لاینفکی از زندگی آنان، در کل است.

آنها امیال جنسی خود را پدیده‌ای طبیعی تلقی می‌کنند که عمل بر مبنای آن باید با توجه به ارزش‌ها و اهداف خود فرد و افراد شاخص زندگی او محدود شود.

هدف عمده دیگر آموزش جنسی نوجوانان پیشگیری از بارداری ناخواسته است. نرخ فعالیت جنسی در نوجوانان افزایش بی‌سابقه‌ای داشته و این امر در مواردی به بروز بارداری ناخواسته منجر می‌شود.

در واقع آموزش جنسی نوجوانان باید شامل مساله پیشگیری از بارداری، از طریق آموزش رفتار جنسی مسئولانه و نیز آموزش اطلاعات پایه درباره روش‌های پیشگیری از بارداری و کنترل موالید باشد.

از سوی دیگر افزایش سریع شیوع ایدز، بحران بهداشتی عظیمی به وجود آورده است. هر چند، تعداد موارد ایدز در میان نوجوانان، در قیاس با بزرگسالان، نسبتا پایین باقی مانده است.  

افراد ۱۳ تا ۲۴ ساله‌ای که از طریق تماس با جنس مخالف به ایدز دچار می‌شوند، سریع‌تر از سایر قشرهای جمعیتی مبتلا به ایدز رو به افزایش است. نرخ بروز ایدز در اواخر سال‌های بیست و نیز سال‌های سی عمر بسیار بالاست.

در واکنش به این بحران، برنامه‌های آموزش جنسی نوجوانان باید اطلاعاتی را درباره ایدز و تغییر رفتارهای مرتبط با ایدز ارائه کند.

چنین آموزشی شامل آموزش اطلاعات پایه درباره ایدز و سایر بیماری‌های مقاربتی خواهد بود. در واقع آموزش جنسی بر یادگیری این نکته تأکید دارد که نوجوانان قبل از مبادرت به فعالیت جنسی باید زمان بیشتری را صرف شناخت شریک تازه خود کنند.

چگونه آموزش مسائل جنسی را شروع کنیم؟

برای یافتن پاسخ سوال خود به خوبی موضوعات زیر را مطالعه کنید.

فرزند از والدین درباره اینکه از کجا و چگونه به دنیا آمده است سؤال می‌کند

در پاسخ می‌توان با ذکر مواردی مثل تبدیل درخت به میوه، تخم مرغ به جوجه، غنچه به گل توضیح داد.

والدین توجه کنند که علت اصلی پرسیدن این سؤال توسط فرزند ارضای حس کنجکاوی است و والدین در درجه اول باید آرامش خود را حفظ کرده و به صورت آرام و با مثال توضیح دهند مثلاً نگاه کن درخت‌ها شکوفه می‌دهند، تو هم مثل شکوفه از من بوجود آمدی، وقتی دو نفر عاشق هم هستند از همدیگر بچه‌دار می‌شوند.

با این شیوه پاسخ دادن معمولا کودک دیگر سؤال نمی‌پرسد و قانع می‌شود. مگر اینکه در چهرۀ والدین و در پاسخ آنها اضطراب ببیند، اگر فرزند دوباره این سؤال را پرسید همین پاسخ را می‌دهیم.

باید توجه کرد که نحوۀ برخورد و واکنش ما به این سؤال کودک نقش مهمی ‌در اعتماد کودکان به والدین به عنوان منبع پاسخگویی به سؤالات بعدی دارد.

در بحث آموزش مسائل جنسی اگر پدر و مادر از جواب دادن طفره روند و یا خود را مضطرب نشان دهند و فرزند را برای پرسیدن این سؤال سرزنش کنند کودک علاوه براینکه دنبال پاسخ این سؤال از افراد و جاهای دیگر می‌رود ممکن است باعث شود بیشتر از آنچه لازم و متناسب با سنش است اطلاعات بدست آورد.

برای پاسخگویی به سؤالاتی که بعدها برایش درمورد مسائل جنسی درمرحله نوجوانی و بلوغ پیش می‌آید دیگر ممکن است به والدین اطمینان نکند و از والدین فاصله بگیرد.

تفاوت آموزش مسائل جنسی به دختر و پسر

در راستای موضوع آموزش مسائل جنسی توضیح احتلام برای پسران و عادت ماهانه برای دختران قبل از بلوغ توسط والد هم‌جنس (مادر برای دختران و پدر برای پسر) لازم و ضروری است.

توضیح دادن این مسائل قبل از بلوغ بسیار مهم است برای اینکه زمانی که نوجوان به بلوغ رسید با آگاهی و برخورد مناسب با بلوغ روبرو شود.

عدم اطلاع از عادت ماهانه در دختران ممکن است باعث شود با ترس و اضطراب نسبت به بروز نخستین قاعدگی واکنش نشان دهند. در ضمن واکنش مادران نسبت به مسئله قاعدگی دختران نیز اهمیت زیادی دارد.

اگر مادری هنگام توضیح این مسئله قاعدگی را جزء روند طبیعی بلوغ و نشانه زنانگی توصیف کند و بر این امر تأکید کند و در کل دیدگاه مثبتی داشته باشد باعث انتقال این دیدگاه و نظر مثبت فرزند به بلوغ و پذیرش جنسیت خود می‌شود.

برعکس اگر مادر هنگام بیان این موضوع بیشتر برجنبه مسائل همراه قاعدگی مانند دردهای ناشی از آن و یا آلوده بودن و تمیز نبودن بدن در آن دوران تأکید کند و یا موضوعاتی مانند قاعدگی، بارداری و مانند آن را نشانه بدبختی زن بداند که چیزی جز درد و رنج به همراه ندارد باعث می‌شود دختر نسبت به پذیرش جنسیت خود به عنوان زن با مشکل مواجه شود و دیدگاه منفی نسبت به این قضیه داشته باشد.

بهتر است برای اینکه قاعدگی برای دختر جنبه خوشایندتری داشته باشد هنگام بروز اولین عادت ماهانه مادر هدیه‌ای برای فرزندش تهیه کند.

توضیح احتلام از طریق پدر برای پسران نیز بسیار مهم است و پدران نیز هنگام بیان این موضوع باید این امر را واکنشی طبیعی در نوجوان بیان کنند. در خیلی از فرهنگ‌های دیگر برای آموزش مسائل جنسی شروع بلوغ در پسران با جشن و سرور همراه است و این امر باعث شکل‌گیری غرور و احساس مردانگی در پسران می‌شود.

آموزش مسائل جنسی توسط والد هم‌جنس ( فرآیند دایمی ‌واکسن)

والدین مسائل جنسی را برای فرزندان‌شان توضیح دهند تا آنها در مراحل بعدی رشد روانی- جنسی نیز از پدر و مادر کمک بگیرند.

در غیر این صورت نوجوان برای بدست آوردن اطلاعات جنسی به افراد دیگر از جمله همسالان رجوع می‌کند که ممکن است اطلاعات غلط و یا نامتناسب با سن او در اختیارش بگذارند اما فرزندی که والدینش این مسائل را توضیح داده‌اند در مراحل بعدی رشد روانی-جنسی نیز از والدین کمک می‌گیرد.

به عنوان مثال اگر نوجوان نزد والدین آمد و اظهار علاقه‌اش را نسبت به فردی از جنس مخالف بیان کرد وظیفه آنها این است که در درجه اول نوجوان را بخاطر این مسئله سرزنش نکنند و رفتاری توأم با آرامش با او داشته باشند.

در درجه دوم برایش توضیح دهند که این حس علاقه او به علت تغییرات هورمونی است که در سنین نوجوانی اتفاق می‌افتد و ایرادی هم ندارد ولی علاقه واقعی بعد از شناخت به وجود می‌آید و زمانی که او به سن ازدواج رسید می‌تواند نسبت به این مسائل به طور جدی‌تری فکر کند.

مراحل آموزش مسائل جنسی توسط والدین باید با دقت و صبر انجام شود

برخورد طبیعی والدین

اگر پدر و مادر نسبت به مسائل روزمره فرزند خود را واکسینه کنند به طور مثال؛ معضلات تلفن همراه، مسیر دانشگاه و… را برایش بازگو کنند و از قبل نوجوان اطلاعاتی داشته باشد، هنگام بروز مشکل نوجوان طبیعی‌تر رفتار می‌کند.

آموزش مسائل جنسی و توضیح روابط با جنس مخالف در قالب شرع و اخلاق، قداست و خلق انسان جدید

والدین باید رابطه جنسی را برای فرزندان رابطه‌ای مقدس که فقط در قالب ازدواج ممکن است تعریف کنند و بر جنبه مختص بودن آن به همسر تأکید کنند.

رابطه‌ای مقدس که منجر به تولد فرزند می‌شود. باربارادی آنجلس می‌گوید: عشق‌ورزی یک عمل پاک و مقدس است، امری بزرگ، گرامی ‌و یگانه قلمداد شده که آمیزش روحی و معنوی تلقی می‌شود.

آمیزش جنسی، ابزاری است که در طول آن روح شما و معشوق‌تان با هم می‌آمیزد و به اوج شور و نشاط می‌رسد.

علاوه بر این باید نوجوان را از مضرات روابط نامشروع برای سلامتی مانند ابتلاء به بیماری‌هایی مانند ایدز و هپاتیت و بیماری‌های مقاربتی آگاه کرد و به ویژه دختران را نسبت به اینکه روابط نامشروع برای آنها خطرناک‌تر است باید آگاه کرد و اینکه حتی ممکن است با یک بار برقراری رابطۀ جنسی نامشروع و با وجود استفاده از روش‌های ضد بارداری، باردار شوند.

باید بدانند رابطۀ جنسی راهی برای مجبور کردن کسی به دوست داشتن یا متعهد شدن به آنها نیست و فقط وقتی بین زن و شوهر باشد خوب است و وقتی بنا به دلایل نادرست و بصورت نامشروع رابطۀ جنسی برقرار شود فرد آسیب می‌بیند.

استفاده از واژه های صحیح

استفاده کردن از واژه‌های علمی ‌مانند نر، ماده، آلت مردانه، واژن، مهبل در هنگام آموزش مسائل جنسی که برای فرزند دربارۀ مسائل جنسی صحبت می‌کنیم بهتر است.

اهمیت دادن به موضوع آموزش مسائل جنسی

در حین آموزش مسائل جنسی والدین و اطرافیان در باب مسائل جنسی با کودکان شوخی نکنند و این مسئله را به بازی و مسخره نگیرند.

به طور مثال ممکن است والدین به شوخی برای ترسانیدن پسر بچّه عنوان کنند که آلت جنسی او را اخته می‌کنند و همین عامل باعث اضطراب اختگی و یا مشکلات جنسی در بزرگسالی شود و یا ضربه زدن به باسن کودکان و لمس اندام‌های جنسی در بزرگسالی او را دچار مشکل می‌کند و آثار مخربی دارد و می‌تواند یکی از عواملی باشد که در آینده فرد به رابطۀ جنسی از طریق مقعد علاقه‌مند شود.

در ضمن باید توجه شود که رابطۀ جنسی قداست دارد و هیچ گاه نباید به دیگران فحش و ناسزاهای جنسی داد زیرا در این صورت مسائل جنسی از حرمت و قداست در نظر ما فاصله می‌گیرد.

در حین آموزش مسائل جنسی که فرزندان صحبت از مسائل جنسی می‌کنند والدین آن را زشت و قبیح بدانند و واکنش نامناسب و پرخاشگرانه نشان دهند ممکن است در آینده فرزند دچار روابط نامشروع شود.

خودداری از اعمال زناشویی در حضور فرزندان

جذب کودکان توسط والد هم‌جنس و الگو برداری جنسی

کودک باید با والد هم‌جنس خود انس بگیرد و بعد از ۳ سالگی بهتر است دختر بیشتر با مادر خود و پسر بیشتر با پدر خود مورد آموزش مسائل جنسی قرار بگیرند تا بتوانند راحتتر مسائل را بازگو کنند.

اکثر پژوهش‌های انجام شده نشان می‌دهند که نوجوانان اطلاعات مربوط به مسایل جنسی را مستقیما از دوستان خود دریافت می‌کنند.

هر چند، تعداد رو به افزایشی از نوجوانان از طریق برنامه‌های آموزش جنسی مدارس اطلاعاتی دریافت می‌کنند، ولی پژوهشی نشان نمی‌دهد که تعداد والدینی که شخصا این اطلاعات را به فرزندان‌شان ارائه می‌کنند، رو به افزایش باشد.

در واقع مدرسه تنها موسسه اجتماعی است که به تمام جوانان دسترسی دارد. بنابراین، از فرصتی بی‌همتا برای دسترسی به جوانانی برخوردار است، که بیش از همه به آموزش جنسی نیاز دارند.

امروزه در سیستم آموزشی، تعداد روزافزونی از مدارس تلاش می‌کنند که بخشی از مسئولیت آموزش جنسی نوجوانان را بپذیرند اما اگر فرض بر این باشد که آموزش جنسی به محیط خانه تعلق دارد.

یقیناً می‌توان گفت که بسیاری از والدین مسؤلیت خود را در این زمینه نپذیرفته‌اند. این امتناع از قبول مسؤلیت، دلایل مختلفی دارد:

برخی از والدین از گفتگو درباره این موضوع بیش از اندازه شرم دارند، یا با آن برخوردی منفی می‌کنند

آنها به گونه‌ای پرورش یافته‌اند که مطرح شدن این موضوع سبب آشفتگی آنان می‌شود و نمی‌توانند نگرش‌ها و احساسات مثبتی را به فرزندان خود منتقل کنند یا پیام‌های آموزشی آنان منفی است و مانع برخورداری از رضایت جنسی می‌شود.

برخی از والدین اطلاعات کافی ندارند و نمی‌دانند چگونه مطالب را برای فرزند خود توجیه کنند. بسیاری از والدین خود نیز اطلاعات جنسی عینی دریافت نکرده‌اند

اگر آنها اطلاعات پایه درباره بدن انسان و تولید مثل نداشته باشند، چگونه می‌توانند این اطلاعات را به فرزندشان منتقل کنند؟

در موضوع آموزش مسائل جنسی به بچه ها بسیاری از والدین می‌ترسند که آگاهی از این مطالب به آزمایش کردن آنها منجر شود، از این رو به انگیزه حفظ بی‌گناهی فرزندان، اطلاعات لازم را به آنها ارائه نمی‌کنند.

ذکر این نکته لازم است که شواهد نشان می‌دهند، جهل و ناآگاهی به مشکلات بیشتری منجر خواهد شد.

اطلاعاتی که برخی از والدین به فرزندان‌شان می دهند بسیار اندک و بسیار دیر است. در واقع زمان آغاز آموزش جنسی در خانه از سال‌های پیش دبستانی است

کودکان باید تمام اطلاعات پایه درباره تولیدمثل و جنسیت انسان را تا قبل از رسیدن به بلوغ به دست آورده باشند.

سپس، در طی دوره بلوغ، والدین می‌توانند توجه خود را در راستای کمک به نوجوان برای ایجاد نگرش‌ها و احساسات مثبت و نحوه رفتار در روابط معطوف کنند.

برخی از والدین، در خانه الگویی منفی از خود ارائه می‌دهند. در واقع فقط واژه‌ها اهمیت ندارد، بلکه راه و رسم و الگویی که والدین در رفتارشان نشان می‌دهند نیز بسیار مهم است

علاوه براین، برای والدین چیرگی بر مانع زنا با محارم والد – فرزند نیز دشوار است. تابوی رفتار جنسی والد – کودک ممکن است در والدین چنان قدرتمند باشد که گفتگو درباره مسائل جنسی را برای آنان دشوار کند.

یکی از مطالعات در مورد آموزش مسائل جنسی نشان داد که ارتباط والد – دختر در قیاس با ارتباط والد – پسر، در رابطه با انواع مختلف گفتگوهای جنسی، تنوع بیشتری دارد.

تفاوت‌های جنسی در مورد گفتگوهای آگاهی‌دهنده و اخلاقی، یعنی ارتباطی که نوعا امکان انتقال مستقیم اطلاعات و ارزش‌های جنسی را بیش از همه فراهم می‌کند، بارزتر از موارد دیگر بود.

محرومیت پسران از این لحاظ بیش از دختران بود، به این معنی که آنها با اعضای خانواده ارتباط کمتری داشتند، برای گفتگو درباره مسائل جنسی با والد همجنس فرصت کمتری در اختیار آنان بود، و درباره موضوعاتی که ارزش‌ها و هنجارهای خانواده درباره رفتار جنسی را می‌آموخت با آنان کمتر گفتگو می‌شد.

گفتگو درباره مسائل جنسی در چارچوب خانواده برای پسران ناراحت‌کننده‌تر از دختران بود

بر طبق تحقیقات اخیر، نوجوانان هر دو جنس گزارش کردند که احتمال گفتگو با مادر در زمینه مسائل جنسی بیشتر از پدر است. به طور کلی، والدینی که درباره موضوعات مختلف با فرزند نوجوان‌شان به گفتگو می‌پردازند، درباره موضوعات جنسی نیز با آنان بیشتر گفتگو می‌کنند.

در راستای آموزش مسائل جنسی به کودکان و نوجوانان والدین باید مسئولیت آموزش جنسی به فرزندان خود را مانند دیگر مسئولیت‌ها بپذیرند و اگر والدین شخصا قادر به انجام این وظیفه نیستند، باید از افراد متخصص بخواهند که آنان را در این زمینه یاری کنند.

عضویت در خبرنامه ویکی روان

همراه با بیش از 7 هزار مشترک دیگر برای دریافت بهترین و جدیدترین مطالب روانشناسی عضو خبرنامه سایت ویکی روان شوید

عضو شوید

با موفقیت مشترک شدید!

سایت روانشناسی ویکی روان