نوروفیدبک چیست؟ مزایای استفاده از نوروفیدبک کدامند؟
نوروفیدبک (Neurofeedback) نوعی ورزش برای ذهن محسوب می‌شود که برای ارتقاء کارکردهای ذهنی از آن استفاده می‌شود.
فهرست موضوعات بررسی شده
- نوروفیدبک چیست؟
- در مورد روش نوروفیدبک کمی توضیح دهید؟
- در طول درمان‌هایی غیر از نورو فیدبک آیا بیمار مقاومتی از خود نشان نمی‌دهد؟
- شما چگونه از طریق نورو فیدبک درمان را ادامه می‌دهید؟
- مکانیسم عمل نوروفیدبک چیست؟
- معنای نوروفیدبک چیست؟
- پس به نوعی نوروفیدبک درمان محسوب می‌شود
- آیا همه متخصصان در این روش اتفاق نظر دارند؟
- الکتریک شوک چگونه عمل میکند؟
- نوروفیدبک و هیپنوتیزم کدام اثربخشی بیشتری دارند؟
- نتیجه گیری در مورد نوروفیدبک
نوروفیدبک چیست؟
در این مورد با دکتر محمد طاهری روانشناس بالینی به گفتگو نشستیم تا در مورد مزایا و معایب این روش برای‌مان توضیح دهند:
با ویکی روان همراه باشید.
در مورد روش نوروفیدبک کمی توضیح دهید؟
در مورد نورو فیدبک می‌توانیم بگوییم که یک درمان جدید در بخش روان شناختی است.
این نوع درمان، درمانی است که بدون دارو انجام می‌شود.
هر چه بتوانیم در حیطه ناهشیار یا همان قسمت‌هایی که خود شخص بر آنها واقف نیست تحت تاثیر قرار دهیم، اثرگذاری درمان بیشتر و بهتر است.
در طول درمان‌هایی غیر از نورو فیدبک آیا بیمار مقاومتی از خود نشان نمی‌دهد؟
در بخش درمان گاهی مواقع به مقاومت مراجع برخورد می‌کنیم.
یعنی فرد خودش برای درمان مراجعه میکند و مایل به درمان است ولی در بخش ناخودآگاهش در برابر درمان مقاومت میکند.
او می‌خواهد یک سری کارهایی که برای درمان لازم است را انجام ندهد تا امنیتش حفظ شود.
شاید خودش هم بر این مسئله وقوفی نداشته باشد و علت مقاوت، احساس ناامنی باشد.
او فکر میکند اگر اطلاعات را در اختیار بگذارد وجودش از بین می‌رود.
شما چگونه از طریق نورو فیدبک درمان را ادامه می‌دهید؟
در نوروفیدبک ما می‌توانیم مستقیما روی اعصاب تاثیرگذار باشیم.
بنابراین مقاومتی هم صورت نمی‌گیرد.
در دنیا تحقیقات گسترده‌ای برای تمرکز و دقت بیشتر سربازان در ارتش همچنین برای تمرکز بیشتر خلبانان جهت اهداف پروازی صورت گرفت
حتی قرص‌هایی ساختند و در نهایت همه این تحقیقات به نوروفیدبک رسیدند.
مکانیسم عمل نوروفیدبک چیست؟
فرضیه نوروفیدبک این است که مغز با برق کار میکند و اگر ولتاژ این برق کمتر یا بیشتر از حد استاندارد باشد شخص دچار آسیب می‌شود.
برای همین مغز را بررسی کردند و امواجی را در مغز شناختند به نام‌های:
- آلفا
- بتا
- گاما
- دلتا و
- فتا
این مسئله مثل برق شهری است.
یعنی در برق شهری در ایران اگر ولتاژ بیشتر از ۲۲۰ ولت یاشد وسیله را می‌سوزاند و اگر کمتر باشد وسیله کار نمی‌کند.
حالا ما باید وسیله‌ای را داخل مغز بگذاریم که بتواند این ولتاژ را کنترل کند تا بیشتر یا کمتر نشود و در دامنه استاندارد بماند.
معنای نوروفیدبک چیست؟
نوروفیدبک در فارسی به معنی «پسخوراند زیستی» است
سپس نام‌های دیگری گذاشتند مثل ورزش مغز، آینه مغز، تمرین ذهنی و… تا معنی کار روانی از روی این درمان برداشته شود.
بنابراین سخت‌افزارهایی تعبیه کردند که امواج مغزی را ثبت میکند و کار نوار مغز را انجام می‌دهد.
بعد از آن به راه‌هایی رسیدند که بتوانند امواج مغزی را تجزیه و تحلیل کنند.
مثل اینکه ما روبروی آینه ایستاده باشیم هرچه آینه صاف‌تر باشد بهتر و با کیفیت‌تر نشان می‌دهد.
سیستم نوروفیدبک را به مغز می‌دهیم در واقع این آینه را در برابر مغز قرار می‌دهیم تا بتواند خودش را ببیند
برای مغز این کار لذت‌بخش است سپس امواج گرفته شده از مغز وارد کامپیوتر می‌شوند.
بنابر موج هر شخصی، یک سری تنظیماتی صورت می‌گیرد و دستگاه بنا به آن امواج گرفته شده از شخص تکلیفی به مغز می‌دهد.
مثلا در کامپیوتر به شخص نشان می‌دهیم که سه قایق انیمیشن وجود دارد.
که یکی خود شخص است و دو تای دیگر رقبای او هستند ما به فرد می‌گوییم که باید راهی پیدا کنید که سرعت قایق را بیشتر کنید.
اگر بتواند که باید آن را تکرار کند و اگر نتواند باید با تمرکز و آرامش به صفحه مانیتور نگاه کند.
مغز بعد از چند جلسه خودش را هماهنگ میکند.
یعنی مغز در آن واحد باید تعادل خود را حفظ کند تا صحیح به مقصد برسد.
از آن به بعد خود فرد به این نتیجه می‌رسد که دیگر می‌توانم خودم را کنترل کنم و به کمک کسی احتیاج ندارم که همه این‌ها با تمرین امکانپذیر است.
این تمرین‌ها در فرد شرطی‌سازی می‌شود و در تمام موارد زندگی میتواند به کار بگیرد.
پس به نوعی نوروفیدبک درمان محسوب می‌شود
بحث نوروفیدبک بحث درمانی نیست.
بحث ارتقای عملکرد است یعنی من هرآنچه که هستم می‌خواهم یک رتبه بهتر شوم و از نوروفیدبک استفاده می‌کنم.
طوری که الان خیلی از ورزشکاران و بازیگران در دنیا از این سیستم استفاده می‌کنند.
این سیستم در حال حاضر بیشتر روی کودکان بیش‌فعال کار میکند.
یعنی تمرکز را زیاد و فعالیت‌های خطرناک را کم میکند.
در بخش‌های دیگر روی اضطراب، افسردگی مینور، بدخوابی یا بی‌خوابی، اختلالات یادگیری، ترک اعتیاد و… کار میکند
این سیستم زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که فرد اظهار میکند من به دارو حساسیت دارم.
من نمی‌خواهم دارو مصرف کنم، من دارو مصرف کردم و اثری نداشته و هنوز حالم خوب نیست.
یا مواردی که هنوز در فرد حاد نشده که بخواهد دارو مصرف کند و میتواند از شیوه‌های غیر دارویی استفاده کند.
آیا همه متخصصان در این روش اتفاق نظر دارند؟
در مورد این سیستم بین پزشکان و روان‌شناسان اختلاف نظر وجود دارد.
عده‌ای جبهه می‌گیرند و مصرف دارو را حتمی می‌دانند و عده‌ای دیگر نوع درمان با این سیستم را تایید می‌کنند.
نوروفیدبک یک کار آموزشی است
یعنی مغز بعد از چند جلسه با دیدن و تمرکز، خودش را با سیستم هماهنگ میکند و یاد می‌گیرد که چگونه باید کنترل و هدایت کند.
هرچه سن کمتر، هوش بیشتر و فرد از لحاظ اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی در مرتبه بهتری قرار داشته باشد هم اثرگذاری نوروفیدبک بهتر است و هم مدت این اثرگذاری بیشتر و طولانی‌تر است
البته در هر درمانی و در هر بیماری امکان بازگشت بیماری وجود دارد.
نه فقط در حیطه روان بلکه در تمام درمان‌ها هم این اتفاق ممکن است بیفتد.
پس این بازگشت در مورد درمان با این سیستم هم ممکن است حالا می‌شود در آن زمان دوباره از نورو استفاده کرد.
البته در دنیا هیچ شیوه درمانی نیست که به تنهایی بتواند کل درمان را انجام دهد.
از یک حدی که می‌گذرد با یک شیوه درمانی دیگر میکس می‌شود و هر دو را با هم ادامه می‌دهند.
قبل از نوروفیدبک بای‌فیدبک بود که در درمان‌های جسمی مثل فشار خون و ناراحتی‌های قلبی هم مورد استفاده قرار می‌گرفت
بعد از ان به نوروفیدبک رسیدند که در درمان بیماری‌های روانی مورد استفاده گرفت.
حتی الآن موارد پیشرفته‌تر از نورو برای درمان پیدا کرده‌اند و همین‌طور در حال پیشرفت است.
بعد الکتریک شوک را آوردند که به دلیل عوارضی که داشت خیلی مورد استفاده قرار نگرفت.
الکتریک شوک چگونه عمل میکند؟
در الکتریک شوک، شوک الکتریکی به فرد وارد می‌شود.
فرد را باید ۱۰ دقیقه بیهوش میکردند بعد از آن تا مدتی فراموشی داشت و حال عمومی فرد هم به هم می‌ریخت.
برای همین تحریک مغناطیسی را آوردند.
یعنی سر بین دو صفحه مغناطیسی و در یک میدان آهنربایی قرار می‌گیرد.
نوروفیدبک و هیپنوتیزم کدام اثربخشی بیشتری دارند؟
ما در تفاوت بین نورو فیدبک و هیپنوتیزم می‌توانیم بگوییم که هیپنوتیزم روی بخش ناخودآگاه مغز کار میکند.
ولی نورو به قسمت‌های هشیار و ناهشیار کاری ندارد.
ما از اول دو شیوه متفاوت داشتیم:
- روان کاوی
- رفتارگرایی
نورو شیوه نگاهش تفاوت دارد.
ما باید این شیوه‌های درمانی را با هم مقایسه کنیم و نتایج درمانی که داشتند را با هم بسنجیم و ببینیم کدام یک نتیجه درمانی ثمربخش‌تری داشتند.
ولی متاسفانه این اتفاق نیفتاده و این تحقیقات صورت نگرفته.
در هیپنوتیزم ما به تلقین‌پذیری فرد کار داریم
روی این گونه افراد یعنی افراد تلقین‌پذیر نتیجه می‌دهد ولی در نورو ما به تلقین پذیری شخص کاری نداریم.
نتیجه گیری در مورد نوروفیدبک
نوروفیدبک تجربی‌تر و قابل لمس‌تر است و به عبارتی نورو علمی‌تر و قابل اندازه‌گیری‌تر است.
درمان با سیستم نورو از ۱۵ تا ۳۰ جلسه طول می‌کشد
سیسیتم نورو یک نوع آموزش است و در این آموزش ما می‌توانیم به ارتقای عملکرد، درمان اضطراب، افسردگی، وسواس، تمرکز، عقب‌ماندگی ذهنی و بیماری اوتیسم بپرازیم.
البته در اوتیسم و عقب‌ماندگی ذهنی به درمان قطعی و کامل نمی‌رسیم بلکه مهارت‌ها و آموزش‌پذیری را افزایش می‌دهیم.
به عبارتی اصلاح رفتاری صورت می‌گیرد و در واقع اختلال یادگیری را کنترل می‌کنیم و کاهش می‌دهیم.
تمام این مراحل آموزش به توانایی شخص و نوع مشکلی که دارد بستگی دارد.
سلام و وقت بخیر
همسر بنده میگرن دارن و باردار هستن. نزد پزشک رفتیم برای نوروتراپی و هزینه ده جلسه را یکجا اخذ کردند. ولی متاسفانه سردرد های ایشان بیشتر و بدتر شد. در طول درمان ایشان عنوان میکردند طبیعی است ولی بعد از ده جلسه که سردرد های ایشان مداوم شد عنوان کردند که همسر شما مقاوم به درمان است و نمیشود کاری برای ایشان انجام داد. آیا چنین چیزی میتواند صحت داشته باشد؟ اگر این روش عوارض ندارد چرا سردرد های همسر بنده بیشتر شده است؟ البته TDCS انجام ندادند فقط نوروفیدبک بود. ممنونم از راهنمایی شما