تعریف روانشناسی رشد چیست؟ (کاربرد روانشناسی رشد)
رشته روانشناسی رشد (روانشناسی رشد به انگلیسی = Developmental Psychology) از شاخه های رشته روانشناسی است که بر روی چگونگی رشد افراد در دوره های مختلف زندگی تمرکز دارد. در جلسات مشاوره آنلاین روان شناسی در ویکی روان، از نظریه های روانشناسی رشد بر اساس موضوع جلسه، توسط متخصصین استفاده می شود. در ادامه این مقاله روانشناسی رشد به سوال ذهنی می پردازیم که تعریف روانشناسی رشد چیست و چه کاربردهایی برای عموم مردم دارد؟
موضوعاتی که در این مطلب ویکی روان به آنها می پردازیم:
فهرست موضوعات بررسی شده
تعریف رشته روانشناسی رشد چیست و چه کارایی دارد؟
با بخش مقالات تخصصی سایت روانشناسی ویکی روان همراه باشید.
افراد زیادی در ویکی روان سوال می پرسند که:
- روانشناسی رشد را تعریف کنید
- یا کاربرد روانشناسی رشد چیست؟
افرادی که در این رشته تخصص دارند، نه تنها بر جنبه های رشد فیزیکی افراد تمرکز دارند، بلکه بر روی رشد اجتماعی، روانی و شناختی آن ها نیز بررسی انجام می دهند.
برخی از مسائلی که روانشناسان در روانشناسی رشد به افراد کمک می کنند شامل موارد زیر می باشد:
- مهارت های رشد
- کسب مهارت زبانی
- رشد عاطفی
- خودآگاهی و خود شناسی
- بررسی رشد شناختی در دوران کودکی و ادامه زندگی یکی از کاربردهای روان شناسی رشد است
- تاثیرات اجتماع و فرهنگ بر روی رشد کودک
- رشد شخصیت یک کاربرد روانشناسی رشد می باشد
- استدلال اخلاقی
- چالش های رشد و یادگیری
این روانشناسان زمان زیادی را برای بررسی و کشف چگونگی گذراندن این دوران در شرایط نرمال صرف می کنند. همچنین آن ها دوست دارند تا در مورد مسائلی که فرآیند رشد را مختل می کنند اطلاعاتی بدست آورند.
با درک بهتر چگونگی و چرایی تغییرات و رشد، این دانش می تواند به مردم در موقعیت های سخت زندگی شان یاری برساند.
دانستن روند رشد طبیعی انسان و کشف مشکلات بالقوه او در مراحل اولیه، اهمیت زیادی دارد. زیرا رها کردن و عدم درمان مشکلات شناختی می تواند باعث بیماری ها و مسائل بزرگ تری همچون انواع بیماری افسردگی، کمبود عزت نفس، ناامیدی و شکست های مداوم در مدرسه شود.
در روانشناسی رشد، روانشناسان اغلب از تئوری های مختلفی برای تفکر در مورد جنبه های مختلف رشد انسان استفاده می کنند!
برای مثال، یک متخصص روانشناس در زمینه رشد عقلانی کودکان، ممکن است تئوری رشد شناختی ژان پیاژه را در نظر داشته باشد که در بردارنده دوره های کلیدی زندگی کودک است که در آن ها کودک چیزهایی یاد گرفته است.
روانشناسی که با کودک کار می کند ممکن است بخواهد ارتباط و رفتار کودک نسبت به مراقبینش را نیز در نظر بگیرد، که در این صورت نظریه پیوستگی بالبی را در نظر خواهد گرفت.
تاریخچه روانشناسی رشد
ظهور روانشناسی رشد به عنوان یک رشته از علم مربوط به سال ۱۸۸۲ زمانی که ویلهلم پریر (فیزیولوژیست آلمانی) کتابی با عنوان ذهن کودک منتشر کرد، می باشد. در این کتاب فوق العاده، پرایر رشد دختر خود را از بدو تولد تا دو سال و نیم توصیف می کند و در واقع سنگ بنای تئوری های روان شناسی رشد را بنا کرد که قدمی بزرگ در تاریخچه روانشناسی رشد می باشد.
در سال ۱۸۸۸ این کتاب به زبان انگلیسی ترجمه شد و در مدتی کوتاه روان شناسی رشد به عنوان یک رشته تحصیلی در اروپا، آمریکای شمالی و بریتانیا برای انتشار دانش در این زمینه تأسیس شد و دانش جویان زیادی را به خود جذب کرد.
چرا روانشناسی رشد به تغییرات جسمانی می پردازد؟
در پاسخ به اینکه چرا روانشناسی رشد به تغییرات جسمانی می پردازد باید بگوییم هدف اصلی روانشناسی رشد بررسی وضعیت انسان در دوره های مختلف زندگی می باشد.
رشد جسمانی بدون هیچ تردیدی بر رشد روانی ما (و بالعکس) تاثیر دارد، به همین خاطر بررسی تحول در روانشناسی بدون بررسی تغییرات جسمانی ممکن نمی باشد! به همین خاطر شیوه مطالعه در روانشناسی رشد کودک با جوانان، بزرگسالان و حتی افراد مسن متفاوت می باشد.
در ادامه بیشتر به زیر شاخه های روانشناسی رشد خواهیم پرداخت.
این مطالب ویکی روان را از دست ندهید:
مهم ترین کاربرد روانشناسی رشد چیست؟
فکر می کنید چه موقع شما (یا فرزند تان) ممکن است به راهنمایی های روانشناسی رشد نیازمند شوید؟
با این که رشد تا حدودی از یک الگوی خاص و قابل پیش بینی پیروی می کند، اما شاید همه چیز به درستی پیش نرود. والدین معمولا بر روی ویژگی های عمده ی رشد تمرکز می کنند که در حقیقت توانایی انجام کار هایی در زمان خاصی می باشد.
اما در حقیقت بدین گونه تنها بر روی یکی از چهار حوزه مختلف رشد تمرکز می کنند:
- فیزیکی
- شناختی
- اجتماعی/ عاطفی
- ارتباطی
برای مثلا راه رفتن جنبه فیزیکی رشد است که معمولا کودکان بین ۹ الی ۱۵ ماهگی بدان دست پیدا می کنند.
اگر یک کودک نتواند راه برود و یا تا ماه ۱۶ الی ۱۸ ماهگی تلاشی برای راه رفتن نکند، احتمالا والدینش سریعا به پزشک مراجعه می کنند تا اگر مشکلی وجود دارد آن را بررسی کنند.
با این که کودکان معمولا به میزان های مختلفی رشد می کنند، اما اگر یک کودک در یک زمان خاص نتواند مهارتی که باید را داشته باشد، می تواند باعث نگرانی اطرافیان شود
با دانستن این زمان های خاص، والدین می توانند به راحتی با پزشک و متخصص مشورت کنند تا به کودک کمک، و این تاخیر در رشد را جبران کنند.
روانشناسان رشد، می توانند در هر مقطع از زندگی که فرد دچار مشکل رشد و یا سالخوردگی شود، به او کمک کنند.
متخصصان روانشناسی رشد کودک را ارزیابی کرده و تعیین می کنند که آیا در روند رشد او تاخیری وجود دارد و یا این مشکل بر اثر مواجهه ی کودک با فرد مسنی که به مشکلات اینچنینی دچار است
مشکلاتی مانند زوال شناختی، مشکلات فیزیکی، مشکلات احساسی و عاطفی و اختلال دژنراتیو مغزی بوجود آمده است.
بررسی تمام زیر شاخه های روانشناسی رشد
به نظرتان، چه نگرانی هایی ممکن است در مراحل مختلف رشد با آن ها روبرو شوید؟
تعریف تحول در روانشناسی رشد کار ساده ای نیست، چون این رشته در سنین مختلف تعاریف جدیدی به خود می گیرد و با شرایط انسانی جلوه های جدیدی از خود به نمایش می گذارد.
همانطور که می دانید، رشته روانشناسی رشد معمولا بر اساس دوره های مختلف زندگی، فرایند رشد را تجزیه می کند.
هر دوره از رشد، بیانگر زمانی است که توانایی های رشد مختلف بدست می آیند
افراد ممکن است در هر دوره ای گرفتار چالش های مختلفی شوند و روانشناسان رشد نیز وظیفه دارند تا به این افراد در حل مشکلات شان کمک کنند.
۱- تعریف روانشناسی رشد پیش از تولد
روانشناسان رشد می خواهند بفهمند که در دوره پیش از تولد، تاثیراتی که بر روی کودک ایجاد می شود، چگونه بر رشد او در سال های بعد تاثیر می گذارند.
روانشناسان در روانشناسی رشد می خواهند چگونگی انعکاس های اولیه ی پیش از تولد، چگونگی واکنش جنین به محرک ها در رحم مادر، و احساسات و ادراکی جنین را کشف کنند
افراد متخصص در روانشناسی رشد همچنین مشکلات پیش از تولد مانند سندرم داون، مصارف دارویی مادر و بیماری های ارثی که بر روی رشد کودک در آینده تاثیر می گذارند را نیز بررسی و کشف کنند.
۲- آشنایی با روانشناسی رشد کودک
دوره بین طفولیت تا کودکی زمانی است که شاهد بیشترین میزان رشد و تغییر در کودک هستیم.
روانشناسان رشد بر روی جنبه های رشد فیزیکی، شناختی و عاطفی کودک که در این دوره بسیار حساس و مهم زندگی ظاهر می شوند توجه نشان می دهند
علاوه بر مداخلات و درمان هایی که در مورد مشکلات احتمالی در این دوره انجام می شود، یک روانشناس باید بر اساس نظریه های روانشناسی رشد به کودک کمک کند تا از حداکثر توانایی های بالقوه ای که دارد استفاده کند.
والدین و متخصصان سلامت تمام توان و توجه خود را به کار می گیرند تا مطمئن شوند که رشد کودک به درستی انجام می شود، مواد مغذی لازم و کافی را دریافت می کند و فضای شناختی متناسب با سن او برایش فراهم می شود.
نظر روانشناسی رشد درباره اواسط کودکی چیست؟
اواسط کودکی یکی از مهم ترین و چالش برانگیزترین زیر شاخه های روانشناسی رشد در بین تمام سنین می باشد! این دوره از رشد با بلوغ فیزیکی و افزایش اهمیت تاثیرات اجتماعی مشخص شده است و کودک وارد دوره ی ابتدایی مدرسه می شود.
در این دوره کودک با ایجاد رابطه ی دوستانه با همکلاسی هایش، مشارکت در امور مدرسه و رشد احساسش نسبت به خود، وارد جهان اطراف می شود
والدین نیز می توانند در صورت ایجاد مشکل در مدرسه، روابط احساسی و مشکلات ذهنی کودک با روانشناس رشد مشورت کرده و از او کمک بگیرند.
۳- در دوران نوجوانی کاربرد روانشناسی رشد چیست؟
نوجوانی دوره ای بسیار جالب و هیجان انگیز برای بررسی است، زیرا در این دوره از رشد، کودک در معرض آشفتگی های روانشناختی بسیاری است و می خواهد به دوران بزرگسالی گذر کند.
روانشناسانی نظیر اریک اریکسون به کشف و بررسی چگونگی گذر این دوره و شکل گیری هویت کودک علاقه بسیاری داشته است. به همین دلیل روانشناسی رشد اریکسون بسیار معروف است و طرفداران زیادی دارد!
در این سنین، کودک معمولا دوست دارد محدودیت هایی را تجربه و هویت های جدیدی را کشف کند. زیرا نوجوان در این سن می خواهد بفهمد که واقعا چه کسی است و می خواهد چه کسی بشود
روانشناسان رشد می توانند به نوجوانان در این سن کمک کنند. زیرا نوجوان در این دوران با چالش های مختص دوره ی نوجوانی مانند بلوغ، آشفتگی های احساسی و فشار اجتماعی مواجه هستند.
۴- کاربرد روانشناسی رشد در اوایل بزرگسالی
این دوره از زندگی معمولا با شکل گیری روابط احساسی مشخص می شود. شکل گیری استخوان ها، روابط نزدیک تر، و شروع یک زندگی خانوادگی معمولا اتفاقات بسیار مهم ابتدای جوانی هستند.
کسانی که می توانند این روابط را بسازند و حفظ کنند، تمایل به همبستگی و حمایت اجتماعی دارند
اما افرادی که نمی توانند روابط شان را حفظ کنند احساس تنهایی می کنند.
افرادی که به این مشکلات دچار می شوند می توانند با روانشناسان رشد مشورت کنند تا مسائل و چالش هایشان را برطرف کنند.
۵- تعریف روانشناسی رشد در اواسط بزرگسالی
در این مرحله، فرد شروع به ایجاد هدفمندی و کمک به جامعه می کند. اریک اریکسون این دوره را تعارض بین زایایی و رکود تعریف کرده است.
افرادی که درگیر جهان اطراف می شوند، چیز های مفیدی را با آن به اشتراک می گذارند و برای نسل بعد یادگارهای خوب و مفیدی را بر جای می گذارند، دارای هدف هستند.
فعالیت هایی مانند
- داشتن یک شغل
- خانواده
- گروه های دوستانه
- و ارتباط اجتماعی
همه این ها باعث زایایی و تکثیر نسل شوند.
۶- بررسی کاربردهای روانشناسی رشد در دوران سالخوردگی
بر اساس روانشناسی رشد سنین سالمندی معمولا نشان دهنده کم تر شدن سلامتی است، اما افراد سالخورده ای نیز هستند که می توانند تا ۸۰ الی ۹۰ سالگی نیز به فعالیت های خود ادامه دهند.
با این حال افزایش نگرانی برای مشکلات سلامتی از جمله مشخصه های این دوره است. برخی افراد نگران کاهش و زوال شناختی مرتبط با بیماری هایی مانند آلزایمر در خود هستند.
اریکسون همچنین این دوره را به دوره بازتاب زندگی تشبیه کرده است.
افرادی که با نگاه کردن به گذشته شان احساس خوبی دارند و فکر می کنند که با خرد و بدرستی زندگی کرده اند، برای پایان زندگی شان نیز آماده هستند
اما افرادی نیز هستند که با نگاه کردن به زندگی گذشته شان چیزی جز تلخی و پشیمانی و ناامیدی نمی بینند.
روانشناسان رشد می توانند به این افراد کمک کنند تا مشکلات و چالش های اینچنینی این دوره را نیز به خوبی سپری کنند.
پیشنهاد ویکی روان در مورد روانشناسی رشد چیست؟
در این مقاله روانشناسی رشد در ویکی روان سعی کردیم تمام و کمال موضوع نظریه های روانشناسی رشد را شفاف کنیم.
با این حال، استفاده از روانشناسی رشد نیاز به کمی آگاهی مراجع دارد. در واقع هیچ یک از افرادی که به مشاور روانشناس مراجعه می کنند نمی دانند از چه نظریه های روانشناسی رشد برای آنها استفاده خواهد شد. به همین خاطر این انتخاب روانشناس است که کاربرد روانشناسی رشد را تشخیص داده و از آن استفاده کند.
شما دوست گرامی می توانید از سراسر ایران و جهان در جلسات مشاوره غیرحضوری و آنلاین سایت ویکی روان استفاده کرده و با مشاور مورد نظرتان جلسه مشاوره داشته باشید. به خصوص فارسی زبان خارج از ایران می توانند از مشاوره روانشناسی خارج از ایران به صورت صوتی و تصویری استفاده نمایند:
