اختلالات شبه جسمی

اختلال بدشکلی بدن یا اختلال خود زشت انگاری

اختلال بدشکلی بدن که از دسته اختلالات شبه جسمی میباشد عبارت است از اشتغال ذهنی به یک نقص در ظاهر بدن (نظیر بینی بدشکل یا بزرگی انگشتان) یا یک نقص جزئی که سبب نگرانی واضح یا اختلال در عملکرد شخصی، اجتماعی یا شغلی بیمار شود.  قبلا این بیماری تحت عنوان «دیس مورفو فوبیا» خوانده می‌شد. اختلال Body dysmorphic یا اختلال خود زشت انگاری یک اختلال ذهنی است که فرد نمی تواند در مورد عیب یا عیوب ظاهری خود فکر نکند – حتی نقص هایی که بسیار بسیار جزئی هستند و دیگران اصلا آن ها را مشاهده نمی کنند.

اما فردی که چنین اختلالی دارد، می تواند چنان مضطرب و ناراحت شود که از قرار گرفتن در بسیاری از موقعیت های اجتماعی پرهیز کند.

اختلال خود زشت انگاری چیست؟

این بیماران قبل از مراجعه به روانپزشک بارها به متخصصین از جمله: پوست، داخلی یا جراح ترمیمی مراجعه کرده‌اند. بیمار از وجود نقص مثل چروک، ریزش مو، کوچکی پستان، لک‌های پوستی و نظایر آنها شکایت دارد.

با سایت روانشناسی ویکی روان همراه باشید.

شایع‌ترین سن این بیماری ۱۵ – ۲۰  سالگی است. در زنان مجرد شایع‌تر است. بیماری اغلب به همراه یک اختلال روانی دیگر دیده می شود. ۹۰ درصد همراه با افسردگی اساسی است.

دلایل پیدایش این بیماری ناشناخته است. مسائل اجتماعی و فرهنگی در پیدایش بیماری مؤثرند و طرفداران نظریات روان‌پویایی، بیماری را در نتیجه منعکس شدن عقده‌های درونی – هیجانی یا جنسی به صورت علائم جسمی می‌دانند.

مشاورین روانشناس مرتبط با این موضوع
شیما وفا شیما وفا
دكتراى روانشناسى
از 62,500 هزار تومان
بابک ساسانی بابک ساسانی
دکتری روانشناسی
از 100,000 هزار تومان
کورش مهدیون کورش مهدیون
مشاور روانشناس
از 150,000 هزار تومان
زهرا محبوبی زهرا محبوبی
دکتری روانشناسی
از 62,500 هزار تومان
محمد جواد افشاری نژاد محمد جواد افشاری نژاد
مشاور روانشناس
از 60,000 هزار تومان
آرزو محمدی آرزو محمدی
مشاور تغذیه
از 75,000 هزار تومان
پوریا رضائی پوریا رضائی
مشاور روانشناس
از 75,000 هزار تومان
نیلوفر رستگاری نیلوفر رستگاری
مشاور روانشناس
از 60,000 هزار تومان

بررسی اختلال خود زشت انگاری – Body dysmorphic

هنگامی که فردی دارای اختلال خود زشت انگاری نسبت به بدن خود است، شاید ساعت ها در روز در آیینه خود را برانداز کند و نسبت به ظاهرش اضطراب و نگرانی داشته باشد.

توجه و دقت به نقوص بدن و انجام این رفتار های تکراری موجب ناراحتی بسیار زیاد شده و انجام بسیاری از وظایف روزانه را با مشکل مواجه می سازد.

همچنین ممکن است محصولات و لوازم آرایشی بسیار مختلفی را برای پوشاندن عیب خود استفاده کنید.

پس از انجام این کار ممکن است تا مدتی به صورت موقتی احساس رضایت کنید اما اغلب این شرایط دائم نیست و دوباره به آن حالت باز خواهید گشت و به دنبال دیگر محصولات خواهید بود تا نقص تان را بپوشانید.

حتما بخوانید

درمان اختلال خود زشت انگاری می تواند شامل درمان های ذهنی و دارویی باشد.

خصوصیات بالینی اختلال بدشکلی بدن

شایع ترین اشتغال ذهنی این بیماران مربوط به نقایص صورت می باشد. در سیر بیماری تعداد مناطق درگیر به طور متوسط ۴ قسمت می باشد. در طول یک دورهٔ بیماری مناطق درگیر ممکن است از جایی به جای دیگر تغییر مکان دهند.

یک سوم این بیماران به علت مسخره شدن در اجتماع خانه نشین می شوند. یک پنجم بیماران نیز اقدام به خود کشی می کنند.

علائم و نشانه های اختلال خود زشت انگاری

از جمله علائم و نشانه های خود زشت انگاری می توان به این موارد اشاره کرد:

  • حساس بودن نسبت به عیوب ظاهری که در نظر دیگران بسیار جزئی هستند و یا قابل مشاهده نمی باشد.
  • اعتقاد عمیق به این که عیب بزرگی در ظاهر تان وجود دارد که شما را زشت کرده است.
  • اعتقاد به این که دیگران به عیب شما خیلی توجه می کنند و گاهی مورد تمسخر قرار می گیرید.
  • انجام رفتار های شدید و غیر قابل کنترل برای پوشاندن آن نقص – مانند نگاه کردن زیاد به آیینه و مراقبت بسیار زیاد از پوست.
  • تلاش برای پوشاندن زیاد آن نقص با استفاده از لوازم آرایشی و… .
  • مقایسه ی بسیار زیاد ظاهر خود با دیگران.
  • اطمینان حاصل کردن از دیگران در مورد ظاهر خود.
  • داشتن تمایلات کمال گرایانه.
  • اجتناب از قرار گرفتن در موقعیت های اجتماعی.
  • دقت کردن بسیار زیاد به ظاهر خود تا جایی که عملکرد تان در زندگی اجتماعی، محیط کار و مدرسه و دیگر مکان ها را تحت تاثیر قرار دهد.

شما ممکن است در مورد یک یا چند مورد از اعضای بدن خود دچار وسواس شده باشید. این وسواس فکری و دقت بر روی آن نقطه از بدن می تواند طی مدت زمان مختلف تغییر کند.

از جمله نقاطی از بدن که معمولا این افراد را دچار حساسیت و وسواس می کند شامل:

  • صورت شامل بینی، همه ی صورت، چین و چروک ها، جوش ها و آکنه ها، و سایر نقطه ضعف ها.
  • مو شامل ظاهر، نارک بودن مو، و طاسی.
  • پوست شامل ظاهر و تیرگی پوست.
  • سایز سینه ها.
  • سایر عضلات و سفتی ماهیچه ها.
  • اندام های تناسلی.

نگرش در مورد ظاهر و نوع اختلال خود زشت انگاری متفاوت است. شما ممکن است پس از مدتی متوجه شوید که نگرش تان در مورد ظاهر خود، اشتباه است و یا فکر کنید که درست است و کاملا متقاعد شوید.

اختلال خود زشت انگاری

اختلال خود زشت انگاری معمولا در نوجوانی شروع می شود و بسیاری از زنان و مردان را تحت تاثیر قرار می دهد. اختلال خود زشت انگاری در مورد عضلات بیشتر در مردان رخ می دهد.

این اختلال به گونه ای است که این افراد فکر می کنند که عضلاتشان به اندازه ی کافی بزرگ و برجسته نمی باشند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

خجالت و شرمندگی ممکن است شما را از مراجعه به پزشک و درمان باز دارد . اما بهتر است در صورت مشاهده ی هر گونه علائم اختلال خود زشت انگاری ، با پزشک متخصص مشورت کنید.

حتما بخوانید

اختلال خود زشت انگاری به خودی خود بهبود پیدا نمی کند و نباید آن را درمان نکرده باقی گذاشت زیرا می تواند باز گردد و یا بدتر، منجر به افسردگی، اضطراب و حتی رفتار های اعتیاد گونه نیز شود.

علل پیدایش اختلال خود زشت انگاری

علل خاصی برای اختلال خود زشت انگاری وجود ندارد. این اختلال نیز مانند بسیاری از دیگر اختلالات ذهنی  در نتیجه ی عللی همچون موارد زیر می باشد:

  • تفاوت های ذهنی: غیر نرمال بودن ساختار مغز و یا مشکلات شیمیایی اعصاب، در اختلال خود زشت انگاری تاثیر بسزایی دارند.
  • ژن: برخی بررسی ها نشان داده اند که اختلال خود زشت انگاری در افرادی که دارای سابقه ی خونی خانوادگی و یا اختلال وسواسی دارند شایع تر می باشد.
  • محیط: محیط، فرهنگ و تجارب زندگی تان می تواند در ابتلای شما به اختلال خود زشت انگاری بسیار تاثیر گذار باشند- بخصوص اگر شما از نظر اجتماعی و فرهنگی گرفتار ارزیابی منفی باشید و یا در کودکی بی توجهی و سوء استفاده را تجربه کرده باشید.

عوامل خطر

برخی عواملی که به نظر می رسد بر روی اختلال خود زشت انگاری تاثیر می گذارند شامل:

  • سابقه ی خانوادگی اختلال خود زشت انگاری و یا اختلال وسواسی رفتاری .
  • تجارب منفی در زندگی مانند اذیت و آزار در کودکی و یا شکست روحی.
  • ویژگی های شخصیتی مانند گمال گرایی.
  • فشار های اجتماعی و یا توقع زیبایی افراطی.
  • داشتن یک اختلال روانی دیگر مانند اضطراب یا افسردگی.

عوارض اختلال خود زشت انگاری

عوارض و مشکلاتی که با اختلال خود زشت انگاری در ارتباط می باشند شامل:

  • افسردگی شدید و یا اختلال خلق و خو.
  • فکر کردن و یا انجام رفتار خودکشی.
  • اختلالات تشویشی.
  • مشکلات دیگری همچون کندن پوست بدن.
  • اختلال وسواسی رفتاری.
  • اختلالات غذا خوردن.
  • مصرف مواد مخدر.

راه های پیشگیری از اختلال خود زشت انگاری

برای پیشگیری از اختلال خود زشت انگاری روش خاصی وجود ندارد؛ اما از آنجایی که این اختلال اغلب در دوران نوجوانی  شروع می شود، تشخیص و درمان زودهنگام آن بسیار حائز اهمیت است.

خود زشت انگاری

درمان طولانی مدت این اختلال نیز می تواند به جلوگیری از عود کردن دوباره ی آن کمک کند.

راه تشخیص اختلال خود زشت انگاری

پس از ارزیابی هایی که برای تشخیص و درمان بیماری توسط پزشک انجام می شود، شما می توانید برای درمان بهتر به یک متخصص اعصاب نیز مراجعه کنید.

تشخیص اختلال خود زشت انگاری معمولا بر اساس موارد زیر می باشد:

  • ارزیابی روانی عوامل و فاکتور هایی همچون افکار و احساسات و تصورات منفی و وسواسی در مورد بدن و ظاهر خود.
  • سابقه ی شخصی، خانوادگی و اجتماعی.
  • علائمی که در مقاله ی راهنمای تشخیص و آمار اختلالات روانی توسط انجمن روانپزشکی آمریکا، ذکر و به چاپ رسیده اند.

روش درمان اختلال خود زشت انگاری

روش های درمانی اختلال خود زشت انگاری معمولا با ترکیب درمان های رفتاری شناختی و دارو می باشند.

روش های رفتاری شناختی

روش درمانی رفتاری شناختی برای درمان اختلال خود زشت انگاری معمولا بر روی این موارد تمرکز دارد:

  • کمک به یادگیری افکار، احساسات و واکنش های منفی و تلاش در جهت بهبود آن ها.
  • چالش های افکار منفی در مورد تصور در مورد خود و یادگیری تفکرات واقع گرایانه و مثبت اندیشی.
  • آموزش رفتار های جایگزینی برای چک کردن بیش از حد آیینه و یا جست و جو برای اطمینان حاصل کردن از ظاهر خود.
  • آموزش دیگر رفتار ها به منظور بهبود سلامت ذهنی.

شما و درمانگر تان می توانید درمورد اهداف این روش ها با یکدیگر صحبت کنید تا یک درمان منحصر به فرد برای شما در نظر گرفته شود و مهارت هایی به شما آموزش دهد.

داروهای مورد نیاز

مؤثرترین داروها در درمان این بیماران، داروهای اختصاصی سروتونین (کلومیپرامین و فلوگزاتین) می‌باشند. در صورت وجود اختلال روانی همراه باید آن را درمان کرد.

با اینکه برای درمان اختلال خود زشت انگاری داروی خاصی به ثبت و تایید وزارت غذا و دارو نرسیده است، اما دارو هایی که برای درمان دیگر اختلالات همچون افسردگی استفاده می شوند، می توانند موثر باشند.

  • بازدارنده های بازجوب سروتونین SSRIs: از آنجایی که اختلال خود زشت انگاری می تواند باعث بروز مشکلاتی در سروتونین های شیمیایی مغز شود، برای درمان آن می توان از دارو های SSRIs استفاده کرد. دارو های SSRIs به نظر می رسد که بیشتر از دیگر داروهای ضد افسردگی برای درمان اختلال خود زشت انگاری موثر باشند و وسواس ها و رفتار های تکراری شما را کنترل کنند.
  • دیگر دارو ها: در برخی موارد، علاوه بر دارو های SSRIs از دارو های دیگر نیز می توانید استفاده کنید اما مصرف دیگر دارو ها به نوع و علائم بیماری شما بستگی دارد.
مشاورین روانشناس مرتبط با این موضوع
سعیده حسنی سعیده حسنی
مشاور روانشناس
از 300,000 هزار تومان
سحر مدیری سحر مدیری
مشاور روانشناس
از 75,000 هزار تومان
سید حامد واحدی اردکانی سید حامد واحدی اردکانی
دکترای روانشناسی
از 100,000 هزار تومان
فرشته همدانی فرشته همدانی
مشاور روانشناس
از 55,000 هزار تومان
لیلا امینیان لیلا امینیان
دکترای روانشناسی
از 62,500 هزار تومان
حمید رضا مهرابی بهار حمید رضا مهرابی بهار
مشاور روانشناس
از 75,000 هزار تومان
محمد امین چالاک محمد امین چالاک
مشاور روانشناس
از 60,000 هزار تومان
فرشته علی هاشمی فرشته علی هاشمی
مشاور روانشناس
از 60,000 هزار تومان

سبک زندگی و درمان های خانگی

درمان اختلال خود زشت انگاری فقط باید با حکم و اجازه ی پزشک متخصص و زیر نظر او انجام شود. اما شما می توانید برای موثر واقع شدن این درمان ها، اقدامانی نیز انجام دهید. شامل:

  • پیروی از برنامه ی درمانی : به هیچ عنوان جلسات درمانی تان را پشت گوش نیاندازید – حتی اگر حس و حال آن را نداشته باشید. همچنین حتی اگر احساس بهبودی داشتید، بهتر است باز هم خودسرانه دارو هایتان را ترک نکنید زیرا در غیر این صورت بیماری دوباره عود خواهد کرد.
  • در مورد اختلال خود اطلاعات بدست آورید: بدست آوردن اطلاعات و دانش در مورد مشکل خود می تواند باعث تمرکز بیشتر شما بر رو روش های درمانی شود.
  • به علائم و هشدار ها توجه کنید: در مورد نشانه های احتمالی بیماری خود با پزشک متخصص مشورت کنید. بدین ترتیب اگر علائم اختلال تان عود کرد، می دانید که چگونه باید با آن رفتار کنید. اگر هر گونه تغییر را نسبت به علائم خود مشاهده کردید باید آن را با پزشک در میان بگذارید.
  • از مصرف مواد مخدر و الکل اجتناب کنید: استقاده از این مواد می تواند علائم بیماری شما را تشدید کند.
  • فعالیت داشته باشید: فعالیت های فیزیکی و انجام ورزش می تواند به از بین رفتن علائمی همچون افسردگی، استرس و اضطراب کمک کنند. پیاده روی کنید، بدوید، شنا کنید، گلدان هایتان را مرتب کنید و یا هر کار دیگری که از آن لذت می برید. با این حال برای درمان اختلال خود زشت انگاری، در هیچ کاری زیاده روی نکنید.

فاطمه صبوری پور

سی ساله ليسانس روانشناسی عمومی فوق ليسانس روان شناسی تربيتی دانشجوی دكتری روانشناسی تربیتی

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا