هورمون استروژن (Estrogen) چیست؟ فواید آن چیست؟ علائم کمبود استروژن در بدن
هورمون ها پیام رسان هایی شیمیایی هستند که به بافت ها می گویند که باید چگونه رفتار کنند. در دوران بلوغ، تخمدان ها با هر سیکل قاعدگی، شروع به آزاد سازی هورمون استروژن (Estrogen) می کنند.
سطح هورمون استروژن بطور ناگهانی در نیمه های این سیکل بالا می رود که موجب تشکیل یک تخمک می شود.
این سطح پس از تخمک گذاری به سرعت کاهش پیدا می کند.
فهرست موضوعات بررسی شده
- هورمون استروژن (Estrogen) چیست؟
- هورمون های مرتبط در خانواده ی هورمون استروژن شامل:
- تاثیر هورمون استروژن بر عملکرد بدن زنان
- فواید هورمون استروژن
- تاثیر هورمون استروژن بر بدن خانم ها
- تاثیر هورمون استروژن بر اعضای بدن
- غذاهای حاوی هورمون استروژن
- موارد استفاده استروژن
- قرص های جلوگیری از بارداری
- دیگر کاربردهای قرص های ضد بارداری
- عوارض جانبی قرص های ضد بارداری
- درمان جایگزینی با هورمون استروژن
- درمان جایگزینی استروژن (ERT)
- ERT می تواند تاثیرات کمبود استروژن در بدن را از بین ببرد و همچنین می تواند:
- روش ERT در این شرایط باید پرهیز شود
- سطح ترضح هورمون استروژن چقدر است؟
- عوامل کاهش دهنده میزان ترشح استروژن در بدن
- عوامل افزایش دهنده میزان ترشح استروژن در بدن
- مکمل های هورمون استروژن
- عوارض جانبی استروژن نامتعادل کدامند؟
هورمون استروژن (Estrogen) چیست؟
با سایت روانشناسی ویکی روان همراه باشید.
هورمون استروژن بطور معمول در جریان خون در حال گردش است، با سلول های مختلف در بافت های بدن برخورد می کند و پیام یا دستور العملی را مخابره می کند.
هورمون استروژن علاوه بر پروژسترون، یکی از هورمون های مهم بدن زنان می باشد.
پروژسترون به حفظ حاملگی و نگه داشتن تخمک در رحم کمک می کند.
هورمون های مرتبط در خانواده ی هورمون استروژن شامل:
استرون ((Estrone (E1)
استرون یکی از انواع ضعیف استروژن است و تنها نوعی است که بعد از یائسگی نیز در زنان دیده می شود.
مقدار کمی استرون همیشه در بافت های بدن وجود دارد.
بخصوص در چربی ها و ماهیچه ها. بدن می تواند استرون را به استرادیول تبدیل کند.
استرادیول ((Estradiol (E2)
استرادیول قوی ترین نوع هورمون استروژن است.
استرادیول در حقیقت استروئیدی ست که توسط تخمدان ها تولید شده است.
معمولا گفته می شود که این هورمون دلیل اصلی بیشتر مشکلات زنانه شامل آندومتریوز، فیبروئید و سرطان ها (مثلا سرطان آندومتر) می باشد.
استریول ((Estriol (E3)
استریول ضعیف ترین نوع هورمون استروژن است و در حقیقت یک ماده زائد است که پس از استفاده بدن از استرادیول، تولید می شود.
بارداری تنها دوره ای ست که در آن، مقدار قابل توجهی استریول در بدن تولید می شود.
استریول نمی تواند به استرادیول یا استرون تبدیل شود.
مقدار بسیار کمی استروژن در مردان نیز وجود دارد
تاثیر هورمون استروژن بر عملکرد بدن زنان
استروژن برای عملکرد سیستم تولید مثل و سیکل قاعدگی در زنان بسیار موثر است.
فواید هورمون استروژن
استروژن در زنان بر روی این نواحی از بدن تاثیر می گذارد:
تخمدان ها استروژن به تحریک رشد فولیکول های تخمک ها کمک میکند.
واژن
استروژن به تحریک رشد واژن و رسیدن آن به سایز بالغانه، ضخیم شدن دیواره واژن، و افزایش اسیدیته واژن که عفونت های باکتریالی را کاهش می دهد، کمک می کند.
هورمون استروژن همچنین به مرطوب سازی واژن نیز کمک می کند.
لوله های فالوپ
استروژن وظیفه ی رشد و ضخامت دیواره و ماهیچه های لوله های فالوپ و انقباض آن در جهت جابجایی تخمک و سلول های اسپرم را برعهده دارد.
نقش هورمون استروژن در رحم
استروژن غشای مخاطی رحم را افزایش میدهد.
این هورمون همچنین غشای داخلی رحم، جریان خون، پروتئین و فعالیت آنزیم ها را نیز افزایش می دهد.
استروژن می تواند عضلات رحم را تحریک کند تا بتوانند رشد کنند
این انقباضات باعث می شوند که هنگام زایمان به جنین و جفت کمک کنند.
همچنین بافت های مرده ی دیواره ی رحم در زمان قاعدگی از آن جدا شوند.
گردن رحم
استروژن به تنظیم جریان و ضخامت ترشحات مخاطی رحم کمک میکند.
این مسئله تحرک سلول های اسپرم به سمت تخمک و انجام لقاح را افزایش میدهد.
تاثیر هورمون استروژن بر غدد پستان
استروژن ارتباط منحصر به فردی را بین هورمون های سینه برقرار می کند.
این غدد مسئول رشد سینه ها در دوران نوجوانی ، تجمع رنگ در نوک سینه و در نهایت جلوگیری از جاری شدن شیر در زمان از شیر گرفتن نوزاد می باشند.
استروژن مسئول تفاوت بین بدن مردان و زنان است
تاثیر هورمون استروژن بر بدن خانم ها
- استروژن استخوان ها را کوچک تر و کوتاه تر، لگن را وسیع تر و شانه ها را ظریف تر می سازد.
- ذخیره ی چربی در اطراف ران ها و باسن را افزایش میدهد تا بدن بیشتر منحنی و خوش فرم شود.
- استروژن به آهسته تر کردن رشد زنان در دوران بلوغ کمک میکند و حساسیت به انسولین را افزایش می دهد. انسولین بر روی میزان چربی و رشد عضلات فرد کمک می کند.
- به موهای بدن کمک می کند تا ظریف تر شوند و کم تر مشخص باشند، اما موهای سر زنان را محکم تر می سازد.
- استروژن سیستم صوتی را کوچک تر و تار های صوتی را کوتاه تر، و صدای زنان را نسبت به مردان بلند تر می سازد.
- استروژن، فعالیت غدد پوست برای تولید چربی در پوست را خنثی می کند. این مسئله باعث کاهش ایجاد آکنه در زنان می شود.
تاثیر هورمون استروژن بر اعضای بدن
- مغز: استروژن می تواند به تعادل حرارت بدن، تنظیم قسمتی از مغز که به رشد جنسی ارتباط دارد، و افزایش تاثیر مواد شیمیایی و احساس خوب مغز کمک کند.
- پوست: استروژن به استحکام و کیفیت و همچنین میزان کلاژن های پوست کمک میکند تا از پیری پوست جلوگیری کنند.
- استخوان ها: استروژن به استحکام استخوان ها و جلوگیری از تخریب آن ها کمک می کند.
- کبد و قلب: این هورمون به تنظیم تولید کلسترول در کبد و به محافظت از قلب و عروق کمک میکند.
غذاهای حاوی هورمون استروژن
برخی غذا ها دارای فیتواستروژن هستند که بر روی میزان استروژن در بدن تاثیر می گذارند.
این غذا ها شامل:
- سبزیجات چلیپایی
- سویا و برخی غذا هایی که دارای پروتئین سویا هستند
- انواع توت ها
- دانه ها و حبوبات
- آجیل ها
- میوه
برخی دانشمندان فیتواستروژن ها را به عنوان اختلال گران غدد درون ریز شناخته اند.
زیرا به نظر می رسد که بتوانند در یک زمان دو کار را انجام دهند:
فعالیت استروژن را افزایش و کاهش دهند
این تصور اشتباهی است که فیتواستروژن ها تاثیر منفی بر روی سلامتی انسان دارند.
اما برخی بررسی ها نشان داده اند که غذا های حاوی فیتواستروژن که در بالا ذکر کردیم، می توانند خطر سرطان و علائم یائسگی را کاهش دهند و فواید دیگری نیز داشته باشند.
تاثیرات فیتواستروژن سویا های مختلف – بسته به نوع شان مورد بررسی قرار گرفته اند.
اما به نتیجه ی محکم و یکسانی دست پیدا نکرده اند.
پروتئین سویا بصورت جداگانه، در مقایسه با خود سویا به عنوان غذا، تاثیر متفاوتی دارد.
موارد استفاده استروژن
استروژن مصنوعی، استروژن های همسان از نظر مولکولی (bio-identical) و استروژن های گرفته شده از mares برای مصارف پزشکی بسیاری مورد استفاده قرار می گیرند.
از جمله استفاده های رایج استروژن، قرص های ضدبارداری و درمان جایگزینی با هورمون (HRT) و درمان هورمون های همسان از نظر مولکولی (BHRT) هنگام یائسگی می باشند.
قرص های جلوگیری از بارداری
استفاده از قرص های جلوگیری از جمله رایج ترین روش های جلوگیری در آمریکا می باشد.
هورمون استروژن نیز همراه با پروژسترون در ترکیب قرص های جلوگیری از بارداری خوراکی موجود می باشد
برخی زنان دوز های پایین این قرص ها را مصرف می کنند که دارای ۲۰ الی ۵۰ میکروگرم استروژن می باشند.
استروژن هایی که به صورت ترکیبی در قرص ها هستند، به مغز بازخورد را ارسال می کند.
این بازخورد باعث تاثیرات بسیاری در بدن می شود شامل:
- توقف غده هیپوفیز برای ترشح هورمون محرکه ی فولیکولی (FSH)
- توقف تولید هورمون لوتئینه کننده (LH)
- جلوگیری از تخمک گذاری
- جلوگیری از خونریزی ها و لکه بینی هایی که گاهی اوقات در بین دو سیکل قاعدگی رخ می دهند
دیگر کاربردهای قرص های ضد بارداری
برخی اوقات پزشکان این قرص های ضد بارداری را برای استفاده های دیگر تجویز می کنند شامل:
- تنظیم سیکل قاعدگی
- کاهش درد و خونریزی های شدید
- کاهش خطر سرطان تخمدان و رشد کیست تخمدان
- جلوگیری از بارداری خارج از رحم
- کاهش علائم پیش از یائسگی
- کاهش شدت آکنه های مرتبط با هورمون ها
عوارض جانبی قرص های ضد بارداری
استفاده از قرصهای ضد بارداری عوارض جانبی را نیز به دنبال دارد شامل:
- حملات قلبی
- سکته مغزی
- لخته شدن خون
- آمبولی ریه
- حالت تهوع و استفراغ
- سردرد
- خونریزی های بی قاعده و نامنظم
- تغییر وزن
- حساسیت و تورم سینه ها
مصرف طولانی مدت این قرص ها خطر سرطان سینه را افزایش می دهد
درمان جایگزینی با هورمون استروژن
هدف از درمان جایگزینی با هورمون (HRT) بهبود علائم یائسگی با بازگرداندن هورمون های زنانه به حالت نرمال خود می باشد.
این درمان می تواند هم با استفاده از استروژن تنها، و هم ترکیب استروژن و پروژسترون انجام شود.
برای زنانی که هنوز رحم دارند، این درمان با ترکیب پروژسترون و هورمون استروژن انجام می شود تا پوشش رحم رشد بی رویه نکند و تبدیل به سرطان آندومتر نشود
HRT هم به صورت قرص، و هم اسپری بینی، چسب patch ، ژل موضعی، آمپول، کرم واژن و انگشتر مورد استفاده می باشد.
HRT می تواند علائم یائسگی را نیز تسکین دهد شامل:
- گر گرفتگی
- خشکی واژن
- مقاربت دردناک
- تغییرات خلق و خو
- اختلال خواب
- تشویش و اضطراب
- کاهش میل جنسی
سازمان غذا و داروی ایالات متحده ی آمریکا گفته است که برای رسیدن به هدف درمان با استفاده از HRT، بهتر است با پایین ترین دوز و کوتاه ترین زمان از آن استفاده شود.
روش HRT معمولا به دلایل عوارض جانبی که دارد ممکن است مورد استفاده قرار نگیرد.
عوارض جانبی شامل:
- نفخ
- درد پستان ها
- سردرد
- تغییرات خلق و خو
- حالت تهوع
- احتباس آب
زنانی که می خواهند از این روش درمانی هورمونی پس از یائسگی شان استفاده کنند باید در مورد فواید و خطرات آن با پزشک متخصص مشورت کنند.
هورمون درمانی همچنین برای کمک به افراد ترانس ژنیک که می خواهند به یک جنسیت دیگر انتقال پیدا کنند استفاده می شود
هورمون استروژن اغلب برای زنان ترانس ژنیکی تجویز می شود که به دنبال رشد ویژگی های ثانویه جنسی زنانه در خود می باشند.
با توجه به خطرات این روش درمانی، حتما و باید زیر نظر پزشک متخصص انجام شود.
درمان جایگزینی استروژن (ERT)
درمان جایگزینی هورمون استروژن (ERT) روشی است که برای افزایش سطح هورمون استروژن در زنان که درصدد یائسگی هستند و رحم خود را درآورده اند استفاده می شود.
این بدین دلیل است که ERT به سرطان رحم ارتباط دارد؛ اما بر روی زنانی که رحم خود را درآورده اند تاثیری ندارد.
ERT همچنین می تواند مشکلات دیگری را نیز درمان کند – از جمله بلوغ دیررس، علائم آتروفی واژن و آتروفی سینه.
این روش درمانی همچنین فواید دیگری نیز دارد؛ شامل:
- جلوگیری از علائم حین یائسگی
- جلوگیری از پوکی استخوان
- جلوگیری از سرطان کولون
- کاهش خطر از دست دادن زودهنگام استخوان ها و پوکی استخوان در زنان که تخمدان هایشان را بین سنین ۲۰ الی ۴۰ از دست داده اند.
ERT می تواند تاثیرات کمبود استروژن در بدن را از بین ببرد و همچنین می تواند:
- از ایجاد و شدت گر گرفتگی جلوگیری کند.
- خلق و خو و مشکلات خواب که به دلیل تغییرات هورمونی ایجاد می شوند را بهبود بخشد.
- به رطوبت واژن کمک کند.
- کلاژن های پوست را افزایش دهد.
- از پوکی استخوان ناشی از یائسگی جلوگیری کند.
- از مشکلات دندانی شامل افتادن دندان ها و بیماری های لثه جلوگیری کند.
روش ERT در این شرایط باید پرهیز شود
- بارداری
- داشتن خونریزی های بی دلیل
- داشتن بیماری های کبدی و یا عملکرد نامنظم کبد
- داشتن سابقه ی خانوادگی سرطان سینه، سرطان تخمدان، یا اندومتری
- سیگار کشیدن
- داشتن سابقه ی لخته شدن خون
- داشتن سابقه ی سکته ی مغزی
استریول موضعی به نظر می رسد برای درمان آتروفی واژینال، نسبت به ترکیب هورمون استروژن درمانی موثرتر باشد و عوارض جانبی آن نیز به حداقل می رسد.
سطح ترضح هورمون استروژن چقدر است؟
سطح استروژن نرمال می تواند بسیار متفاوت باشد.
مثلا تفاوت سطح استروژن در دو زن که در یک روز خاص از سیکل ماهیانه هستند و یا در یک زن در دو روز مختلفش، متفاوت است.
با این حال زمانی که این سطح خیلی بالا رود و یا پایین بیاید، عملکرد های بدن نامنظم می شوند.
عوامل کاهش دهنده میزان ترشح استروژن در بدن
برخی شرایط خاص، تغییرات سبک زندگی، و فرایند هایی که میزان هورمون استروژن را کاهش می دهند شامل:
- نارسایی تخمدان ها
- غیر فعال شدن غده ی هیپوفیز
- سقط جنین
- یائسگی و یا پیش از یائسگی
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- بی اشتهایی عصبی
- ورزش و تمرین شدید
- برخی دارو های خاص مانند کلومیفن
- زایمان
- شیردهی
عوامل افزایش دهنده میزان ترشح استروژن در بدن
دیگر فاکتور هایی که موجب افزایش هورمون استروژن می شوند شامل:
- بلوغ
- اضافه وزن و چاقی مفرط
- فشار خون بالا
- دیابت
- بارداری سالم
- تومور تخمدان یا غده آدرنال
- برخی دارو های مانند استروئیدی، آمپی سیلین، داروهای حاوی استروژن، فنوتیازین ها و تتراسایکلین ها.
مکمل های هورمون استروژن
جایگزین ها و مکمل های طبیعی مانند کوهوش سیاه می تواند برای درمان علائم یائسگی استفاده شود.
عوارض جانبی استفاده از کوهوش سیاه بسیار نادر و کم هستند اما نتایج بررسی ها یک دست و منسجم نمی باشند.
کنگره ی مامایی و متخصصین زنان و زایمان آمریکا (ACOG) توصیه می کند که در مصرف مکمل های حاوی استروژن احتیاط کنید
زیرا استروژن با برخی از انواع سرطان ها و خطرات دیگر در ارتباط است.
بنابراین برای استفاده از آن ها حتما با پزشک مشورت کنید.
بعلاوه FDA نمی تواند به طور قطعی، ایمنی و اثربخشی مکمل های گیاهی و غیر پزشکی را تضمین کند.
از آنجایی که هورمون استروژن به سرطان های متعددی ارتباط دارد، ضروری است که پیش از استفاده از هر نوع مکملی با پزشک متخصص مشورت کنید.
عوارض جانبی استروژن نامتعادل کدامند؟
عوارض جانبی هورمون استروژن نامتعادل شامل:
- قاعدگی نامنظم می شود و دچار لکه بینی می شوید
- خونریزی به رنگ روشن یا خیلی زیاد و سنگین
- گرگرفتگی، تعریق شبانه و یا هر دو
- توده های غیر سرطانی در سینه و رحم
- تغییرات خلق و خو و مشکلات مربوط به خواب
- افزایش وزن، بخصوص در باسن، ران ها و کمر
- کاهش میل جنسی
- خستگی مفرط
- تغییرات خلق و خو
- احساس افسردگی و اضطراب
- خشکی پوست
سطح بالای هورمون استروژن در مردان می تواند باعث عدم باروری، اختلال نعوظ، سرطان پروستات و بزرگ شدن سینه ها که به آن gynecomastia نیز می گویند، شود.