اختلال یادزدودگی چیست و عوامل آن کدامند؟
اختلال یادزدودگی یا اختلال یاد زدایی (Amnestic disorder) یکی از انواع مشکلات مغزی است که افراد مبتلا به آن، قادر نخواهند بود خاطرات جدید را به آسانی به خاطر سپرده و یا در یادآوری آنها دچار مشکل میشوند.
با این حال مبتلایان به این بیماری معمولا قادر اند که اطلاعات هویتی و همچنین مهارت های اصلی خود را حفظ کنند.
در ادامه به بررسی این اختلال از دید روانشناسی میپردازیم.
فهرست موضوعات بررسی شده
اختلال یادزدودگی چیست؟
با سایت روانشناسی ویکی روان همراه باشید.
با این که فراموشی های مزمن یکی از قسمت های اصلی پیری است.
اما شدت بیشتر این فراموشی ها و یا ناتوانی در شکل دادن خاطرات جدید میتواند نشان دهنده این اختلال باشد.
علائم و نشانه های اختلال یادزدودگی
اصلی ترین نشانه این اختلال، مشکل فرد در به خاطر سپردن موارد جدید میباشد.
افراد مبتلا به این اختلال، در یادآوری نکته ها، زمان و مکان رویداد ها و اطلاعاتی کلی و جزئی دچار مشکل خواهند شد.
با این حال افراد هنوز هم میتوانند مهارت های اصلی مانند راه رفتن و گفتار را به یاد آورند.
این اختلال دارای انواع مختلفی مانند اختلال زدودگی پسرو، پیشرو و موقت میباشد.
اختلال یادزدودگی پسرو
با وجود این اختلال، فرد قادر به یادآوری خاطرات گذشته خود نخواهد بود.
مشاهده شده که این اختلال، ابتدا به خاطرات جدید صدمه میزند و خاطرات قدیمی تر مانند خاطرات کودکی دیر تر فراموش خواهند شد.
بیماری هایی مانند زوال عقل نیز میتوانند یکی از عوامل بوجود آمدن این اختلال باشند
اختلال یادزدودگی پیشرو
در این اختلال، به یاد سپردن خاطرات جدید برای فرد سخت خواهد بود.
این اثر در برخی موارد مانند مصرف زیاد الکل، میتواند موقتی باشد.
این اختلال زمانی بوجود می آید که قسمت هیپوکامپوس مغز فرد دچار مشکل شود.
این قسمت نقش مهمی در به یاد سپردن خاطرات ایفا میکند.
اختلال یادزدودگی موقت
اختلال یادزدودگی موقت یا TGA به سختی قابل تشخیص است.
با شدید تر شدن این اختلال، فرد بصورت موقتی شاهد سرگیجه های لحظه ای خواهد شد.
افراد مبتلا به این بیماری قادر نخواهند بود خاطرات نزدیک به زمان حمله را به یاد آورند.
پزشکان معتقدند که TGA حاصل ورود فشار به مغز، مانند مسدود شدن رگ های خونی مغز یا فعالیت های شدید فرد میباشد.
این اختلال در افراد میانسال و بزرگسال بیشتر رخ خواهد داد.
یادزدودگی دوران کودکی
بسیاری از افراد قادر نیستند ۳ تا ۵ سال ابتدایی زندگی خود را به یاد آورند، فراموشی این دوره به عنوان یادزدودگی دوران کودکی یاد میشود.
عوامل اختلال یادزدودگی
چه عواملی باعث بروز اختلال یادزدودگی میشوند؟
زوال عقل
مکان یک خاطره در مغز، با پیرتر شدن آن خاطره تغییر خواهد کرد.
با گسترش شدید زوال عقل، فرد حتی خاطره های قدیمی خود را نیز از یاد خواهد برد.
آلزایمر یکی از بیماری هایی است که میتواند منجر به این اختلال شود.
افرادی که از زوال عقل رنج میبرند، در ابتدا خاطرات جدید خود را از دست خو اهند داد.
کمبود اکسیژن
کاهش سطح اکسیژن بدن نیز میتواند بر روی مغز و فراموشی خاطرات اثر داشته باشد.
در صورتی که این کمبود شدید نباشد، از یاد بردن خاطرات تنها به صورت موقتی روی خواهد داد.
ورود آسیب به هیپوکامپوس
قسمت هیپوکامپوس، یکی از بافت های کناره ای مغز میباشد که فعالیت های آن باعث به یاد سپردن خاطرات، طبقه بندی و بازیابی آنها میشود.
سلول های این قسمت دارای بیشترین حساسیت و نیازمند انرژی بیشتری نسبت به دیگر قسمت های مغز میباشند.
این سلول ها به راحتی با کمبود اکسیژن و یا مسمومیت دچار مشکل خواهند شد.
هنگامی که این قسمت دچار مشکل میشود، فرد نخواهد توانست خاطرات جدید خود را به خاطر بسپارد، با ورود آسیب به این قسمت در هر دو طرف مغز، فرد به اختلال یادزدودگی پیشرو دچار خواهد شد.
آسیب های مغزی
آسیب های مغزی شدید مانند ضربه، تومور و آلودگی میتوانند بر روی مغز اثر سوء داشته باشند و در برخی اوقات منجر به این اختلال شوند.
ضربه های وارد به مغز قادر خواهند بود خاطرات ساعت قبل و یا حتی هفته های قبل را از بین ببرند.
استفاده از مشروبات الکلی
استفاده کوتاه مدت از الکل باعث مستی فرد خواهد شد. این اثر، نوع موقت اختلال یادزدودگی است.
استفاده طولانی مدت از الکل باعث ایجاد سندروم ورنیک – کوراسکوف خواهد شد.
با پیشروی این شرایط، فرد در به یاد سپردن خاطرات خود دچار مشکل خواهد شد.
آسیب روحی و استرس
استرس و آسیب روحی شدید میتوانند باعث اختلال یادزدودگی گسسته شوند.
در این شرایط، ذهن در هنگام کاهش توان خود، قادر به حفظ خاطرات نخواهد بود.
یکی از انواع مخصوص این اختلال، فراموشی گسسته نام دارد که میتواند منجر به سفر های ناخواسته و گم شدن فرد شود
این اختلال میتواند یکی از عامل های اصلی یادزدودگی نیز باشد.
تکانه درمانی
در صورت اقدام به انجام این درمان به علت مشکلاتی مانند افسردگی، فرد پس از درمان، شاهد یادزدودگی پیشرو برای ماه های قبل از درمان خواهد بود.
این درمان میتواند یادزدودگی پسرو را نیز به همراه داشته باشد که در طی دو هفته، این اختلال برطرف خواهد شد.
تشخیص اختلال یادزدودگی یا اختلال فراموشی تجزیه ای
این اختلال میتواند توسط دکتر و یا روانشناس فرد شناخته شود.
آنها با پرسیدن سوالاتی از فرد، خانواده و پرستار او، درباره این مشکل اطلاعاتی کسب کرده و بیماری را تشخیص دهند.
ممکن است پزشک شما برای تشخیص این بیماری از آزمون های ادراکی و یا آزمایش های MRI و CT Scan کمک بگیرند.
در مواردی خاص، آزمایش خون از فرد برای بررسی آلودگی های خون او درخواست داده خوهند شد.
در صورتی وجود فراموشی مزمن، ممکن است مراجعه به کاردرمانی توسط پزشک شما پیشنهاد شود.
این نوع از درمان در حفظ اطلاعات جدید در زندگی شما کمک خواهد کرد.
همچنین ممکن است پزشک شما، تکنیک هایی جهت به یاد سپردن بهتر اطلاعات به شما آموزش دهد.
پیشگیری از اختلال یادزدودگی
موارد ذکر شده در ادامه مطلب، خطر آسیب به مغز و همچنین ابتلا به این اختلال را کاهش خواهند داد:
- دوری از الکل و مواد مخدر
- استفاده از کلاه ایمنی مناسب در هنگام ورزش های سنگین
- داشتن فعالیت های مغزی مانند آموزش، گردش، کتاب خوانی و انجام بازی های فکری در طول زندگی
- داشتن فعالیت فیزیکی در طول زندگی
- استفاده از غذاهای مغذی و سالم مانند میوه، سبزی، غلات و پروتئین های کم چرب
- نوشیدن آب کافی در طول روز
