راه های ایجاد مسئولیت پذیری در نوجوان
در مسیر ایجاد مسئولیت پذیری در نوجوان اکثر اوقات بین ما و فرزندان نوجوانمان مشاجراتی بر سر تصمیم گیریهایشان پیش میآید. ما از آنان انتظار داریم به جاهایی که ما نمیشناسیم نروند تا خطری برایشان پیش نیاید.
آنها نیز میگویند «ما دیگه بچه نیستیم اجازه بدید آزاد باشیم و خودمان در این مورد تصمیمگیری کنیم.»
یکی از ویژگیهای طبیعی افراد در دوران نوجوانی، تمایل به استقلال و داشتن آزادی است.
البته تمایل به آزادی، ابتدا در سنین یک تا سه سالگی دیده میشود و به مرور که فرزندان بزرگتر میشوند، به آزادی بیشتری نیاز دارند.
سؤالی که در این جا مطرح میشود این است چطور به ایجاد مسئولیت پذیری در نوجوان اقدام بورزیم و چه قدر آزادی برای نوجوان لازم و مناسب است؟
فهرست موضوعات بررسی شده
ایجاد مسئولیت پذیری در نوجوان چگونه است؟
با سایت روانشناسی ویکی روان همراه باشید.
تحقیقات نشان میدهد که سخت گیری بیش از حد و اعمال روشهای مستبدانه و همچنین سهلگیری بیش از حد و دادن آزادیهای نامحدود، هر دو، رشد شخصیتی، روانی و اجتماعی فرزند را به مخاطره میاندازند.
وقتی به فرزندانمان میگوییم به مهمانی همکلاسیشان که دعوت شدند نمیتوانند بروند نوجوانان با عصبانیت به ما میگویند «ما که دیگه بچه نیستیم همه همکلاسیها به این مهمانی میروند ما چرا نرویم مگه ما با اونا چه فرقی داریم؟»
وقتی مجدد با مخالفت ما روبرو میشوند با حالت تنفر از اتاق خارج شده و در را محکم میبندند و خارج میشوند و میگویند از همه تون بدم میآد.
اگر شما هم با این مشکل مواجه هستید بهتر است یک تجدید نظری در مورد محدودیتها و قوانین رفتاری با وی را داشته باشید.
باید توجه داشته باشیم یکی از ویژگیهای طبیعی افراد در دوران نوجوانی، تمایل به استقلال و داشتن آزادی است. او هر روز بزرگتر میشود و آمادگی بیشتری برای محافظت از خویش پیدا میکند.
حال چاره چیست؟ چطور میتوان این مشکل را حل کرد؟ چطور میتوان به صورت مثبت، راهنمای خوبی برای فرزندانمان باشیم؟
آزادی تدریجی مهم ترین راه ایجاد مسئولیت پذیری در نوجوان
پدر و مادران محترم باید توجه داشته باشند که فرزندان آنان دیگر کودک نیستند بلکه کم کم از لحاظ جسمی و روحی در حال تکامل میباشند و طبیعتا نمیتوانند مثل زمان کودکیشان با آنها رفتار کنند و به آنها آزادی ندهند بلکه روش مناسب در اینجا آزادی تدریجی با توجه به پیشرفت فرزندان میباشد.
اگر او در هر مرحله توانست انتظارات شما را برآورده کند میتوان دایره آزادی او را بزرگتر کنید و مسئولیت بیشتری به آنان واگذار نمایید
مثلا اگر وی میخواهد بعد از ساعت مدرسه با دوستانش برای صرف غذا به رستوران برود و کمی دیرتر بیاید باید انتظاراتتان را به وی بازگو کنید که مثلا میتواند تا این میزان خرج کند و در کل حق دارد یک ساعت دیرتر به منزل مراجعت کند.
اگر در مسیر ایجاد مسئولیت پذیری در نوجوان وظایفش را به خوبی انجام داد و تخلفی از وی سر نزد میتوان کم کم آزادی بیشتری به وی داد و به عنوان مثال پذیرفت که میتواند به مهمانی دوستش که دعوت شده با توجه به ضوابط و مقررات شما شرکت کند.
بدین صورت نوجوان شما احساس اعتماد به نفس و استقلال پیدا میکند.
ولی درصورتی که فرزند شما در برابر تمام خواستههایش مرتب با کلمه نه مواجه شود امکان دارد به یکباره عصیان کند و همه قوانین را بشکند و احترام والدین را نگه ندارد.
انتظارات واقع بینانه
پدرو مادران میبایست تواناییهای فرزندانشان را بر حسب سن و سال او شناسایی کرده .نوجوانی، مرحله گذار رشد فیزیکی و روانی انسان است که میان کودکی و جوانی روی میدهد.
این گذار، تغییرات زیستی (بلوغ جنسی)، اجتماعی و روان شناختی را در بر میگیرد، هرچند که از میان اینها تنها تغییرات زیستی و روانشناختی را میتوان به آسانی اندازهگیری کرد.
در این برهه زمانی اولیا باید با توجه به میزان رشد روحی و روانی فرزندانشان به آنان استقلال بیشتری بدهند و نظارت کمتری روی کارهایشان داشته باشند تا کم کم بتوانند کامل روی پای خود بایستند و فرد موثری برای جامعه گردند.
برای کسب اطلاعات بیشتر از تواناییهای فرزندان تان در هر مرحله سنی و ایجاد مسئولیت پذیری در نوجوان میتوانید از کتاب و برنامههایی تلویزیونی و یا مشاوران مدرسه و … کمک بگیرید تا بتوانید انتظارات واقع بینانهای از آنان داشته باشید
نکته قابل توجه این است که هیچ گاه نباید به فرزندانتان اجازه بدهید تا برای شما تعیین کنند که چه چیزی برای هم سن و سالانشان عادی و طبیعی است چون آنان ممکن است برای رسیدن به اهدافشان از هر روشی استفاده نمایند.
محک زدن
در مسیر ایجاد مسئولیت پذیری در نوجوان فرصتی را باید در اختیار نوجوانان قرارداد تا بتوانند تواناییهای خود را محک بزنند و بتوانند استقلال خود را مدیریت کنند.
مدیریت استقلال یعنی بیاموزند که چگونه آزادی و استقلال خود را ضمن رعایت محدودیت قوانین حفظ کنند
به عنوان مثال اگر همراه دوستان خود میخواهد به یک سفر کوتاه مدت بروند باید از او بخواهیم که توضیح دهد که با چه ماشینی میرود.
آدرس جایی که میرود کجاست با کدامیک از دوستانشان میرود و از او سوال کنیم که اگر در طول سفر اتفاقی برایش افتاد چه کار میکند؟
چطور میتواند از خودش مراقبت نماید و از وی بخواهیم که هر وقت به مقصد رسید و یا خواست برگردد با یک تماس یا پیامک ما را خبردار کنند و باید فرزندانمان را توجیح نماییم که هدف ما از انجام این کارها فقط برای سلامت جسمی و روانی خود اوست و بس.
همیشه والدین در این برهه سنی فرزندانشان سعی کنند مثل یک دوست با آنان رفتار کنند تا منجر به نافرمانی آنان نگردد.
حال اگر متوجه شدیم که فرزندمان به خوبی از عهده کارها بر آمد و تمام جوانب را رعایت نمود برای ایجاد مسئولیت پذیری در نوجوان باید با اطمینان بیشتر به وی آزادیهای بیشتری داد ولی درصورتی که از انجام مسئولیتهای فوق برنیامد به او گوشزد کنیم که به علت عدم توانایی در انجام مسئولیتهای محوله فوق دیگر اجازه انجام این کار را نداری مگر ثابت کنی مسئولپذیر شدهای.
فاطمه مولایی
