اسکیزو (به معنی شکاف) فرن ( به معنی فکر) یا روان گسیختگی یکی از اختلالات شدید روانی است که با آشفتگی های خاص تکلم، ارتباط، تفکر، ادراک، عاطفه و رفتار ظهور میکند. بیماری اسکیزوفرنی در بین همهٔ بیماری‌های عمدهٔ روان‌شناختی از همه وخیم‌تر می‌باشد.
معمولاً خود را به صورت توهم شنیداری، دیداری و توهم های جنون آمیز یا عجیب و غریب نشان میدهد.
در ادامه قصد بررسی بیماری اسکیزوفرنی از دید روانشناسی را داریم.
فهرست موضوعات بررسی شده
- بیماری اسکیزوفرنی چیست؟
- علائم بیماری اسکیزوفرنی کدامند؟
- توهم از مهم ترین علادم اسکیزوفرنی Schizophrenia
- تغییرات خلقی بیمار
- هذیان گویی در افراد مبتلا به بیماری اسکیزوفرنی
- بیماران اسکیزوفرنیک
- تکلم نابسامان از علائم شیزوفرنی
- ت- رفتارهای نابسامان از نشانه های شیزوفرنی
- ث- علایم منفی در اسکیزوفرنی
- علل ابتلا به اسکیزوفرنی
- راه های درمان اسکیزوفرنی
بیماری اسکیزوفرنی چیست؟
با سایت روانشناسی ویکی روان همراه باشید.
علائم بیماری اسکیزوفرنی کدامند؟
بیماری اسکیزوفرنی در اواخر نوجوانی ظاهر می گردد و دارای شروع بی سرو صدایی است.
توهم از مهم ترین علادم اسکیزوفرنی Schizophrenia
در اسکیزوفرنیا فرد صدای کسی را به وضوح می‌شنود؛ دقیقا مانند آن که صدای دیگران را با گوش خود و از اطراف می‌شنود.
در واقع او این صداها را از درون ذهن خود درک نمی‌کند و این نوعی خیالبافی نیست؛ به واقع می‌شنود.
به این حالت «توهم شنوایی یا شنیداری» می‌گویند.
فردی صدای یکی از دوستانش را اغلب می‌شنید که به او توهین یا امر و نهی می‌کرد.
فرد دیگری معمولا متوجه صدای پدر و مادرش می‌شد که دارند در مورد رفتار او با هم صحبت میکنند.
توهم همچنین می‌تواند از نوع «بینایی یا دیداری»، «بویایی»، «لمسی» و «چشایی» باشد.
بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است با علایم مثبت (مانند آشفتگی ادراک، هذیان ها یا توهمات) یا علائم منفی (مانند افت عملکرد، فقدان احساس لذت، کاهش بروز احساسات، تمرکز مختل و افت اقدامات اجتماعی) تظاهر کند.
تغییرات خلقی بیمار
از نظر خلق و عاطفه، شایع ترین حالت عاطفی در اسکیزوفرنی،
- کاهش واکنش هیجانی
- احساسی عدم لذت
- هیجانات بسیار و خشم
- اضطراب
می باشد.
عاطفهٔ بیمار بسیار سطحی یا کند است که می تواند به خود بیماری یا داروهای معالج بیماری مربوط باشد.
گاه بیمار از پاشیدگی روانی و عالم اطراف خود به شدت در هراس است و گاه گیج و حیرت زده است و احساس دوگانگی به او دست می دهد.
از نظر اختلالات درکی، توهمات شنوایی شایع ترین نوع توهم در اسکیزوفرنیک هاست.
بیمار از یک یا چند صدا که معمولا تهدیدآمیز، زشت و موهن است، شکایت میکند.
گاهی نیز توهمات بینایی دیده میشوند. توهمات جسمی درونی دراین بیماران گزارش می شود
اختلالات تفکر در این بیماران می تواند مربوط به محتوای تفکر آنها باشد.
مانند هذیان های گزند و آسیب (احساس میکنند کسی آنها را تعقیب میکند و میخواهد آنها را بکشد)، بزرگ منشی (احساس میکنند که فرد بسیار مهمی هستند و باید جایگاهی مهم مانند پامبری یا رئیس جمهوری داشته باشند)، گاه بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی افکار انتساب دارد و تصور می کند رسانه های مختلف در مورد او صحبت می کنند و یا افکار او را منعکس میکنند.
هذیان گویی در افراد مبتلا به بیماری اسکیزوفرنی
فرد مبتلا به شبزوفرنی (اسکیزوفرنی) دچار باوری کاملا مستحکم ولی غیرمنطقی میشود.
این باور او با فرهنگی که در آن رشد یافته منطبق نیست و با هیچ دلیل و منطقی تغییر نمی‌کند.
به عنوان مثال اعتقاد به این که اطرافیان دسیسه‌ای برای از بین بردن او کرده‌اند، خائن دانستن همسر در عین وفاداری او، باور به این که رسالت بزرگی برای هدایت جهانیان بر دوش او گذاشته شده است.
مطمئن بودن از این که دوربینی برای کنترل رفتار او در اتاقش کار گذاشته‌اند، معتقد بودن به آن که دیگران هر چه به فکر او خطور میکند را می‌فهمند.
بیماران اسکیزوفرنیک
در مراحل حاد بیماران اسکیزوفرنیک ممکن است کنترل اندکی بر رفتار خود داشته باشند و تحریک پذیر و خشن به نظر آیند.
ولی دیگر کشی در آنها شایع تر از جمعیت عادی نیست و اگر هم اتفاق بیافتد، مبتنی بر توهمات و هذیان های این بیماران است.
۵۰٪ این بیماران اقدام به خودکشی می کنند ولی، تنها ۱۵٪- ۱۰٪ آنها در این کار توفیق حاصل می کنند، خودکشی در اثر احساس پوچی، افسردگی و توهمات آمرانه تسریع می شود
بیماران اسکیزوفرنیک معمولاً نسبت به زمان و مکان و اشخاص آگاهی دارند.
از نظر حافظه مشکلی ندارند و نسبت به بیماری خویش آگاه نیستند.
بیماران اسکیزوفرنیک (مبتلا به اسکیزوفرنی) عموماٌ در کودکی، آرام، منفعل و دارای دوستان اندک و در جوانی رؤیایی و درون گرا بوده و هرگز شرارتی نمی کنند.
رابطه شان با جنس مخالف بسیار محدود بوده و از فعالیتهایی که رقابت در آنها مطرح است.
خودداری و برای فرار از فعالیت های اجتماعی بیشتر خود را با تلویزیون و موسیقی مشغول می نمایند.
شروع بیماری تدریجی است و در ابتدا بیمار بیشتر از مشکلات جسمانی شاکی است.
ولی بالاخره اطرافیان متوجه میشوند که شخصیت فرد تغییر یافته و دیگر قادر نیست در موقعیت های مختلف اجتماعی و شخصی، رفتار مناسبی داشته باشد.
در ضمن گاه احساسی اضطراب و حیرت نموده و به عقاید انتزاعی، فلسفی و مذهبی روی می آورد.
اسکیزوفرنی با علائم مقدماتی شامل اضطراب، حیرت، منگی و افسردگی شروع می شود و با هذیان ها و توهمات تشدید پیدا میکند.
حداکثر شیوع بیماری در مردان بین سنین ۲۵-۱۵ سالگی و در زنان بین ۳۰-۲۵ سالگی است.
۹۰٪ مبتلایان بین سنین ۵۵ – ۱۵ سالگی قرار دارند.
شروع بیماری قبل از ۱۰ سالگی و بعد از ۵۰ سالگی نادر است.
نسبت مرد به زن از نظر ابتلاء یکسان است و احتمال ابتلاء به اسکیزوفرنی وقتی یکی از اعضاء خانواده مبتلا باشد، بالاتر است
اکثر بیماران اسکیزوفرنی سیگاری اند و در ۵۰٪ – ۳۰٪ موارد معیارهای سوء مصرف الکل یا سایر مواد اعتیاد زا (حشیش و کوکائین) یافت میشود.
افراد مبتلاء عموماٌ یا از نظر اجتماعی و اقتصادی پسرفت میکنند و توانایی صعود به طبقات اجتماعی بالاتر را پیدا نکنند.
این افراد کم کم عوض می شوند و از جامعه کناره گیری میکنند.
بیماران اسکیزوفرنیک تقریباً ۵۰٪ تختهای بیمارستانهای روانی را اشغال میکنند.
تقریباً ۱۶٪ بیماران روانی که به نوعی تحت درمان قرار میگیرند، اسکیزوفرنیک می باشند.
احتمال بستری شدن مجدد در ضمن دو سال پس از ترخیصی متعاقب اولین دورهٔ بستری شدن ۴۰٪-۶۰٪ است.
تکلم نابسامان از علائم شیزوفرنی
برخی از عباراتی که به کار میبرد خارج از موضوع است یا در موارد شدید ممکن است سخنانش کاملا بی‌ربط به نظر برسد.
ت- رفتارهای نابسامان از نشانه های شیزوفرنی
فرد رفتارهایی بی‌هدف از خود نشان میدهد.
مثلا وسایل زندگی را دور می‌ریزد، خود را به مدتی طولانی در وضعیتی ناراحت قرار میدهد.
مثلاً در گوشه‌ای از اتاق در یک حالت خاص می‌ایستد و به نقطه‌ای خیره میشود.
غذایی که باید بخورد را روی زمین پخش میکند.
ث- علایم منفی در اسکیزوفرنی
حالت‌هایی مانند گوشه نشینی، کم‌حرفی، بدون ایده و نظر بودن، خیره شدن و اراده نداشتن، اصطلاحا علائم منفی این بیماری نامیده میشود.
فرد مبتلا به شیزوفرنی ممکن است برخی از علائم بالا را داشته باشد.
البته طی درمان، این علائم کاهش می‌یابد یا از بین می‌رود.
خوشبختانه با وجود داروهایی که اصطلاحا «آنتی‌سایکوتیک» نامیده میشود در بسیاری از موارد در صورت همکاری فرد برای درمان مستمر، بهبودی قابل ملاحظه‌ای به دست می‌آید.
روان درمانی‌ها، خانواده درمانی و درمان‌های توان بخشی (مانند کاردرمانی) نیز در کنار درمان دارویی کمک کننده‌اند.
الکتروشوک (ECT) هم در دوره‌های حاد بیماری ممکن است به کار رود
هرچند به ویژه در مواردی که فرد تن به درمان نمی‌دهد، ممکن است با بیماری شدیدی مواجه شویم.
فرد مبتلا به اسکیزوفرنی پس از درمان گاهی به قدری بهبود می‌یابد که دیگر تشخیص بیماری برای کسانی که او را پیش از این ندیده‌اند دشوار میشود.
مشاهده خلاقیت‌هایی که برخی از این افراد در حین بیماری خود یا پس از دوره حاد آن از خود نشان داده‌اند نیز جالب توجه است.
علل ابتلا به اسکیزوفرنی
- علت اصلی اسکیزوفرنی استعداد ارثی نسبت به بیماری است. به بیان دیگر شخصی که به اسکیزوفرنی مبتلا میگردد، آسیب پذیری بیولوژیک یا استعداد خاصی دارد که به وسیلهٔ استرسی شعله ور شده و به علایم اسکیزوفرنیک منجر میگردد.
- افزایش فعالیت دوپامین در مغز و تغییرات سروتونین در ایجاد اسکیزوفرنی نقش مهمی دارد.
- آسیب های مغزی و تحلیل رفتن بخشی از مغز در بیماران اسکیزوفرنی وجود دارد.
- سوء مصرف مواد مخدر و مصرف قرص های توهم زا
- مهاجرت و انزوای اجتماعی
- صنعتی شدن
- تولد در زمستان و اوایل بهار
- زندگی در ممالک جهان سومی که بیشتر با کشورهای پیشرفته در ارتباط اند
راه های درمان اسکیزوفرنی
در درمان اسکیزوفرنی بسته به نوع و درجه بیماری از روشهای مختلفی استفاده میشود.
روشهایی مانند:
- بستری کردن بیمار در بیمارستان
- درمان دارویی
- الکتروشوک درمانی
- درمان های روانی – اجتماعی
- رفتار درمانی
- گروه درمانی
- روان درمانی خانواده و حمایتی و
- محیط درمانی
