کلاستروفوبیا چیست؟ راه تشخیص و درمان آن کدام است؟
واژه کلاستروفوبیا (claustrophobia) از واژه لاتین claustrum به معنی “در جای خود محصور شده”، و واژه یونانی phobos به معنای “ترس” گرفته شده است که آن را تنگناترس یا تنگناهراسی هم معنی میکنند.
فهرست موضوعات بررسی شده
کلاستروفوبیا (تنگنا هراسی) چیست؟
با مطالب روانشناسی ویکی روان همراه باشید.
افرا مبتلا به کلاستروفوبیا به مدت طولانی از رفتن به مکان های کوچک و موقعیت هایی که موجب وحشت و اضطراب آن ها می شود، خودداری می کنند.
آن ها ممکن است از رفتن به مکان هایی همچون مترو اجتناب کنند و ترجیح دهند به جای استفاده از آسانسور از پله استفاده کنند، حتی اگر قصد بالا رفتن از چندین طبقه را داشته باشند.
تا بیش از ۵ درصد مردم جهان ممکن است دچار کلاستروفوبیا شوند
علائم این بیماری ممکن است شدید باشد، اما بسیاری از افراد به دنبال درمان آن نیستند.
راه های تشخیص کلاستروفوبیا
یک روان شناس یا روان پزشک از بیمار درباره علائم آن خواهد پرسید.
تشخیص کلاستروفوبیا ممکن است در طول یک مشاوره درباره مسئله مرتبط با اضطراب دیگری، مشخص شود
روان شناس سوالات زیر را برایتشخیص صحیح کلاستروفوبیا خواهد پرسید:
- او از توصیف نشانه ها و علل به وجود آمدن آن خواهد پرسید
- سعی می کند میزان شدت علائم را تشخیص دهد
- از به وجود آمدن دیگر انواع اختلالات اضطراب جلوگیری به عمل می آورد
برای تعیین برخی از جزئیات، پزشک ممکن است اقدامات زیر را انجام دهد:
- یک پرسش نامه کلاستروفوبیا برای کمک به شناسایی علت اضطراب
- یک مقیاس claustrophobia برای کمک به تعیین سطح اضطراب
برای تشخیص یک فوبیای خاص، معیارهای مشخصی باید در نظر گرفته شود.
این معیارها شامل موارد زیر هستند:
- یک ترس مزمن نامعقول یا بیش از حد ناشی از وجود یا پیش بینی یک وضعیت خاص
- پاسخ به اضطراب در زمان قرار گرفتن در معرض محرک ها موجب یک حمله اضطرابی در بزرگسالان، یا بهانه گیری و خشم، چسبیدن به بزرگ ترها، گریه کردن یا سرد شدن بدن کودکان می شود.
- شناسایی توسط بیماران بزرگسال که ترس آن ها نسبت به تهدید یا خطر دریافت شده بیشتر است
- به کارگیری اندازه گیری هایی برای دوری از اشیا یا موقعیت های رعب آور، یا تمایل به تجربه آن ها اما با پریشانی و اضطراب
- واکنش، پیش بینی، یا اجتناب همیشگی فرد در زندگی روزمره و روابطش یا ایجاد پریشانی خیلی زیاد
- فوبیا برای مدتی، معمولا ۶ ماه یا بیشتر ادامه داشته باشد
- نشانه ها را نتوان به دیگر حالت های روانی همچون اختلال وسواس فکری عملی (OCD) یا اختلال تنش زای پس از رویداد (PTSD) مرتبط ساخت
علائم کلاستروفوبیا کدامند؟
کلاستروفوبیا یک اختلال اضطرابی است و علائم آن معمولا در دوران کودکی یا نوجوانی ظاهر می شوند.
حضور داشتن یا تصور قرار گرفتن در یک محیط محدود می تواند باعث ایجاد ترس از ناتوانی در تنفس، نبود اکسیژن، و ترس از محصور شدن گردد.
زمانی که سطوح اضطراب به سطح معینی برسد، فرد ممکن است شروع به تجربه موارد زیر کند:
- عرق کردن و لرزیدن
- افزایش ضربان قلب و بالا رفتن فشار خون
- سرگیجه، ضعف، و حواس پرتی
- خشک شدن دهان
- نفس نفس زدن یا “پرنفسی”
- گر گرفتگی
- لرزیدن یا رعشه گرفتن و حس وجود پروانه در شکم
- حالت تهوع
- سردرد
- بی حسی
- احساس خفگی
- تنگی قفسه سینه، درد قفسه سینه، و دشواری در تنفس
- تمایل به حمام کردن
- سردرگمی و حواس پرتی
- ترس از آسیب یا بیماری
لزوما فضاهای کوچک موجب ایجاد حس اضطراب نمی شوند.
اما ترس از آن چه می تواند در صورت محبوس شدن افراد در این فضاها اتفاق بیفتد وجود دارد.
به همین دلیل است که فرد از نبود اکسیژن می ترسد.
نمونه هایی از فضاهای کوچک که دربیماری claustrophobia می توانند باعث اضطراب شوند عبارتند از:
- آسانسورها یا اتاق های پرو لباس در فروشگاه ها
- تونل ها، زیرزمین ها، یا انباری ها
- قطارها با قطارهای زیرزمینی
- درهای چرخان
- هواپیما
- توالت عمومی
- اتومبیل ها، به ویژه اتوموبیل هایی که قفل مرکزی دارند
- مناطق شلوغ
- شست و شوی اتوماتیک خودرو
- برخی امکانات پزشکی همچون اسکنرهای MRI
- اتاق های کوچک، اتاق های قفل شده یا اتاق هایی که پنجره های آن ها باز نمی شوند
راه های مقابله با احتمال بروز کلاستروفوبیا عبارتند از:
- چک کردن خروجی ها و ماندن در نزدیکی آن ها هنگام وارد شدن به اتاق
- احساس اضطراب هنگامی که تمام درها بسته شده باشند
- ماندن در نزدیکی درها در یک مهمانی یا جمع شلوغ
- اجتناب از رانندگی یا سفر به عنوان یک مسافر، هنگامی که احتمال سنگین شدن ترافیک وجود دارد
- استفاده از پله به جای آسانسور، حتی اگر استفاده از پله دشوار و ناراحت کننده باشد
کلاستروفوبیا شامل ترس از محدود شدن یا محبوس شدن در یک محیط است.
بنابراین مجبور بودن به انتظار کشیدن در یک صف بازرسی هم می تواند باعث بروز این اختلال در برخی از افراد شود.
راه درمان کلاستروفوبیا چیست؟
پس از تشخیص، روانشناس ممکن است یک یا چند مورد از گزینه های زیر را توصیه کند:
رفتار درمانی شناختی (CBT)
هدف این است که ذهن بیمار را دوباره نویسی کنیم تا دیگر از مکان هایی که از آن ها هراس دارد، نترسد.
این درمان می تواند شامل آرام آرام قرار دادن بیماران در فضاهای کوچک و کمک به آن ها برای مقابله با ترس و اضطرابشان باشد.
نیاز به مواجه شدن با وضعیتی که موجب ترس می شود، ممکن است افراد را از اقدام به درمان باز دارد.
مشاهده دیگران برای درمان claustrophobia
دیدن دیگران در واکنش به منبع ترس می تواند باعث قوت قلب بیمار شود.
درمان دارویی بیماری کلاستروفوبیا
داروهای ضد افسردگی و آرام بخش می توانند به کنترل علائم کمک کنند، اما مشکل اصلی را برطرف نمی کنند.
تمرینات تمدد اعصاب و تجسم
نفس عمیق کشیدن، مراقبه کردن، و انجام تمرینات استراحت ماهیچه ها می تواند به مقابله با افکار منفی و اضطراب کمک کند.
داروهای جایگزین یا مکمل
برخی مکمل ها یا محصولات طبیعی مثل اسطخودوس یا یک “درمان نجات”، می تواند در کنترل هراس و اضطراب به بیماران کمک کند.
درمان معمولا حدود ۱۰ هفته، با جلسات دو بار در هفته طول می کشد. با استفاده از درمان مناسب، غلبه بر کلاستروفوبیا امکان پذیر است.
