سان تزو فیلسوف بزرگ چینی به اعتباری مادر علم مدیریت در جهان است. کتاب «هنرهای جنگ» او یکی از منابع اصلی دانشمندان و نظریه پردازان علم مدیریت است. نام اصلی او سون وو بود که لقب افتخاری سون تسی که به معنای استاد سان بود را کسب کرد.
سون تسی در سده شش پیش از میلاد در ایالت وو کشور چین و همدوره با کنفوسیوس چشم به جهان گشود. او از یک خاندان نجیبزاده بی زمین بود که برخلاف بسیاری از هم دستههای خود در ارتش به آموختن دانش میپرداختند.
کتاب هنر رزم یا هنر جنگ او نخستین بار در ۱۷۲۲ به فرانسوی برگردانده شد. میگویند مائوتسه دونگ و ژوزف استالین و بسیاری از فرماندهان نظامی در زمان جنگهای خود این کتاب را مطالعه کردهاند.
فهرست موضوعات بررسی شده
آشنایی با تفکرات سان تزو
آنچه در ادامه میخوانید نکتههایی مهم از این کتاب است که در زندگی و کار عادی ما نیز میتواند مورد استفاده قرار گیرد.
با سایت روانشناسی ویکی روان همراه باشید.
۵ عامل پیروزی
شاید تصور کنید که این عوامل و تمام اندیشههای سان تزو فقط برای جنگ باشد اما واقعیت این است که شما از پنج عامل کلیدی زیر برای کار یا خانواده خویش نیز بهره بگیرید.
یعنی میشود جای جنگ از عبارت رقابت یا زندگی استفاده کرد اما چون رویکرد اولین نظریهپرداز علم مدیریت به گونهای مرتبط با جنگ است ما نیز از همان واژه جنگ استفاده میکنیم؛
- کسی جنگ را میبرد که بداند چه موقع حمله کند و چه موقع نه!
- کسی جنگ را میبرد که بداند چگونه با نیروهای زیردست و بالادست تعامل و همکاری داشته باشد.
- کسی جنگ را میبرد که با تمام نیروهای تحت امر خویش به یک روش صحیح و مهربانانه رفتار کند.
- کسی جنگ را میبرد که خود و نیروهایش آماده و منتظر شرایط غیرآماده دشمن باشند.
- کسی جنگ را میبرد که توانایی نظامی دارد و باعث دخالت حکمران و یا پادشاه در جنگ نمیشود.
دوباره تاکید میکنم که میشود جای جنگ را به هر مفهوم دیگر واگذار کرد. یعنی مثلا اگر مشکل شما شکست اقتصادی در کسب و کار تان است باید شما، خود و دشمنان یا رقبایتان را به خوبی بشناسید.
اگر شما خود را بشناسید و لیکن طرف مقابل که برای سان تزو دشمن جنگی و برای ما ممکن است یک رقابت علمی مثلا کنکور یا رقیب عاطفی باشد؛ به نتیجه مطلوب نخواهید رسید.
اگر نه خود را بشناسید و نه طرف مقابل را(مثلا یک مشکل) به طور حتم شکست خواهید خورد اما اگر خودتان را بشناسید اما دشمن را نشناسید برای هر پیروزی که به دست میآورید از رنج یک شکست نیز بیبهره نخواهید شد.
تاکتیکهای رسیدن به پیروزی از روش سان تزو
سان تزو میگوید: جنگ آوران با مسابقه، ابتدا شرایط شکست دشمن را فراهم میکنند و سپس منتظر فرصت مناسب برای اجرای آن میمانند.
نجات خود از شکست در اختیار خودمان است اما شانس شکست دادن آنها در اختیار خود دشمن است لذا یک مبارز ورزیده و مدبر قادر است که از شکست خوردن پرهیز کند اما از شکست دادن دشمن نمیتواند مطمئن باشد.
هر شخصی ممکن است چگونه پیروز شدن را بداند بدون آن که قادر به انجام آن باشد. جلوگیری از شکست به تاکتیکهای دفاعی وابسته است. توانایی در شکست دشمن، اتخاذ تاکتیک تهاجمیرا میطلبد.
مدیری که در دفاع تبحر دارد در یک زنگ تنفس آرام بخش به سر میبرد. مدیری که در حمله تبحر دارد به سرعت برق پیش میرود و عرش را سیر میکند. پیروزیهای یک فرمانده به خاطر اشتباه نکردن اوست. پس باید سعی کنیم که با آرامش کمتر اشتباه کنیم.
جلوگیری از شکست با روش سان تزو
رزمنده ماهر خود را در شرایطی قرار میدهد که شکست او غیرممکن میشود و در همین حال یک لحظه را هم برای شکست دشمن از دست نمیدهد. این تفاوت خانمها و آقایان جوان متاهل در عصر حاضر و پدربزرگها و مادربزرگهای ما در دورههای پیشین است.
یک مدیر دانا اصول اخلاقی را مراعات میکند و شدیدا به انضباط و پیروی از قوانین پایبند است به همین دلیل قدرت حفظ و کنترل موفقیتها را دارد. ما برای شرایط مختلف و در مواجهه با مشکلات متفاوت باید اول سنجش درست از موضوع داشته باشیم.
یعنی همه مسائل ذهنی را عینی و قابل اندازه گیری کنیم. دوم برای شکست نخوردن باید بتوانیم به شکل منطقی نیروهای طرف مقابل را تخمین بزنیم.
تخمین نیروی طرف مقابل یعنی میزان توانمندی بیماریای که به آن دچار شدیم یا توانمندی عامل تهاجمی که آرامش ما و خانوادهمان را تهدید میکند را ارزیابی کنیم. سوم انجام محاسبات! خیلی وقتها برای کاری که انجام میدهیم ارزیابی منطقی و عقلی نداریم. چرا؟
چون محاسبه ریاضی برای رفتارمان و یک اداره یا خانواده نداریم. چهارم بررسی فرصتها. در هر شرایطی که باشید در چندین موقعیت طلایی فرصتهای دقیق قرار میگیرد.
فرصت شناسی، فوری و سریع پاسخ دادن نیست بلکه به موقع و بجا پاسخ دادن است. پنجم پیروزی یا رسیدن به هدف، مثلا توفیق در یک جنگ، پیدا کردن یک کار یا رسیدن به عشقتان!
توصیههای سان تزو برای زندگی
اگر قرار باشد نخستین اندیشههای مدیریتی جهان را از فیلسوف شهیر جنگاور به زبان صلح و برای زندگی عادیمان در یک خانواده یا یک سازمان تغییر بدهیم احتمالا نتایج زیر حاصل خواهد شد؛
- اگر دستور، صریح و روشن نباشد اشتباه مدیر است.
- افرادی که در جنگ(یا رقابت) مهارت دارند دشمن را به میدان میکشانند و افرادی که در جنگ(رقابت) مهارت ندارند توسط دشمن به میدان نبرد کشانده میشوند.
- قویترین فرمانده کسی است که بدون جنگ پیروز شود(با کمترین هزینه، رسیدن به بیشترین درآمد)
- نقشههایتان را مانند شب، تاریک کنید و مانند رعد حمله کنید.
- سان تزو میگوید کسی که خود و دشمنش(رقیب کاری) را بشناسد اگر در ۱۰۰ جنگ(رقابت یا ….) شرکت کند در خطر نخواهد بود.
- به جای قویترینها به ضعیفترینها حمله کنید.
- فریب دشمن(رقیب) بهتر از شکست اوست.
- تعداد نیرو در یک رقابت مهم نیست بلکه فقط تکیه بر نیروها و پرسنلتان اهمیت دارد.
- سازمان برنده، اول شرایط را برای پیروزی آماده میکند و سپس در رقابت شرکت میکند اما سازمان شکست خورده، اول شروع به رقابت میکند و سپس تلاش میکند.
- به خاطر سرعت و شتاب شاهین است که این پرنده طعمهاش را به زانو درمیآورد و به خاطر شتاب سیلاب است که سنگهای بزرگ جابهجا میشوند.
نکته پایانی در گفته های سان تزو این است که آرامش نتیجه احساس پیروزی و رضایت است. پس سعی کنید پیروز باشید.