اختلال شخصیت مرزی (borderline disorder) یکی دیگر از انواع اختلالات روانی است که افراد زیادی به آن مبتلا هستند، اما متاسفانه نمی دانند ویژگی های شخصیت مرزی چیست و چطور درمان می شود؟ مشاوره روانشناسی به این افراد کمک می کند تا به علائم شخصیت مرزی واقف شده و برای درمان تحت نظر متخصص روانشناس اقدام کنند. در ادامه این نوشتار از سایت ویکی روان به بررسی خصوصیات افراد مرزی از دید روانشناسی می پردازیم.
فهرست موضوعات بررسی شده
اختلال شخصیت مرزی چیست؟
با بخش بیماری ها در ویکی روان همراه باشید.
اختلال شخصیت مرزی به زبان ساده عبارت است از نوعی از اختلالات شخصیت که در آن بی ثباتی در زمینه های مختلف از جمله رفتار بین فردی، خلق و تصویر خود وجود دارد. این افراد در حد فاصل بین نوروزها و پسیکوزها که بیماری روانی است قرار دارند و با ناپایداری زیاد عاطفه، خلق و رفتار مشخص می شوند.
به این اختلال اسکیزوفرنی سیار، شخصیت انگار، اسکیزوفرنی شبه نوروتیک، کاراکتر سایکوتیک و شخصیت هیجانی ناپایدار نیز میگویند.
اختلال شخصیت مرزی چه ویژگی هایی دارد؟
این افراد همواره در بحران بیماری به سر می برند و نوسان خلق در آنها زیاد است. رفتار آن ها غیر قابل پیش بینی است و اقدام به خود آزاری در آنها شایع است.
ممکن است دوره های پسیکوتیک کوتاه مدت تا دوره های پسیکوتیک کاملا شکوفا پیدا کنند که علایم آن همواره محدود، گذرا و شک برانگیز است.
روابط اجتماعی آنها پرمساله است و گاه به افرادی که به آنها احساس وابستگی پیدا می کنند، شدیداً نزدیک می شوند و وقتی از دوستان نزدیک خود بی توجهی ببینند بسیار خشمگین می شوند و آشنایی با راه های مدیریت خشم ندارند.
اما در عین حال طالب تنهایی نیستند و همنشینی با هر فردی ولو نامطلوب را به تنها بودن ترجیح می دهند و غالباً از احساس تنها بودن و پوچی ناله می کنند و اظهار می دارند که اکثر اوقات غمگین هستند.
مبتلایان مردم جامعه را به دو گروه خوب و بد تقسیم می کنند و افراد خوب را ایده آل و به بدها بها نمی دهند.
برخی از مشاورین روانشناس برای توصیف ویژگی های مختلف این بیماران اصطلاحات احساس دوگانگی نسبت به همه چیز، همه چیز هراسی، احساس اضطراب نسبت به همه چیز و هرج و مرج جنسی را به کار برده اند.
روی هم رفته، این اشخاص با احساس پوچی، رفتار تکانشی یا اقدام به خود آزاری و قطع عضو دوره های پسیکوز گذرا، اقدام به خودکشی برای تحت تأثیر قراردادن دیگران و تمایل غیر طبیعی برای ایجاد روابط نزدیک با دیگران مشخص می شوند.
به طور کل افراد اقدامات دیوانه وار برای اجتناب از ترک شدن (تنها ماندن) خیالی یا واقعی انجام می دهند.
آنها خشم شدید و نامتناسب با اشکال در کنترل نمودن خشم (مثل ابراز کج خلقی مکرر، خشم مستمر و نزاع فیزیکی مکرر از خود نشان می دهند. این افراد عقاید بدگمانی (پارانوئید) موقت وابسته به استرس را از خود نشان می دهند. به همین دلیل علائم استرس در آنها بسیار دیده می شود.
الگوی نافذ عدم ثبات در روابط بین فردی، تصویر ذهنی از خود و عواطف و رفتار تکانه ای بارز در این افراد از اوایل بزرگسالی شروع می شود.
این اختلال در ۲٪-۱٪ افراد جامعه وجود دارد و در زنان ۲ بار شایع تر از مردان است.
در بستگان درجه اول این افراد شیوع بیماری افسردگی یک قطبی، سوء مصرف الکل و سوء مصرف مواد بیشتر است.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی خودانگاره (خودپنداره) بسیار بی‌ثباتی دارند، روابط میان فردی شان نیز بسیار بی‌ثبات است.
آنان معمولا سابقه روابط شدید، اما پرآشوب دارند که معمولا آرمانی کردن مفرط دوستان یا معشوق‌ها را شامل می‌شود اما بعدا به سرخوردگی و ناامیدی می‌انجامد.
خشم شدید و نشانه‌های بی‌ثباتی عاطفی، ویژگی‌های مهم این اختلال است.
در خلال چند دهه ی اخیر اختلال شخصیت مرزی در نشریات همگانی و نوشته های بالینی و پژوهشی روانشناختی، مدار توجه فراوان شده است.
متخصصان عنوان «مرزی» را برای کسانی که بین ویژگی های حاد روان رنجوری (از قبیل نااستواری هیجانی ) و دوره های روان پریشی نوسان می کنند به کاربرده اند. در این اختلال، خلق و هیجان شخص دستخوش نااستواری و ناپایداری است. دوره های حاد افسردگی، اختلال اضطراب یا خشم مکرر بدون علت و سبب روی می دهد.
خودنگری شخص دستخوش نااستواری است و بین دوره های حاد تردید درباره خویشتن تا بزرگ و سترگ پنداری خویشتن نوسان می کند.
روابط بین فردی شخص نیز دستخوش نااستواری شدید است، و شخص از والا پنداری مردم تا سرزنش بی دلیل آنان نوسان می کند.
در ویکی روان بخوانید:
دیگر ویژگی های افراد دارای شخصیت مرزی
اینگونه افراد غالباً دچار خلاء یأس آوری هستند و مرتبا به اشخاص یا درمانگران تازه ای متوسل می شوند تا بلکه خلاء هولناک درون آنان را پر سازد. در عین حال ممکن است اعمال و رفتار بی نظر و قصد دیگران را به عنوان نشانه ی طرد یا رها کردن خویش تفسیر کنند.
مثلا اگر روان درمانگر بر اثر بیمار شدن جلسه درمانی را لغو کند شخصیت مرزی آن را حمل بر طرد از جانب درمانگر کرده و گرفتار خشم یا اندوه فراوان می شود.
همگام با نااستواری خلق و خودنگری و روابط بین فردی، اینگونه اشخاص به رفتارهای تکانشی آسیب به خود گرایش دارند، مثل رفتار خودکشی که غالبا به صورت خودسوزی یا رگ زنی در می آید.
سرانجام اینکه شخصیتهای مرزی دوره های ناپایدار و گذرایی را تجربه می کنند که طی آن احساس ناواقعی بودن، از دست دادن زنجیره گذر زمان و حتی فراموش کردن اینکه چه کسی هستند پیدا می کنند. برای مثال شرح حالی شخصی با اختلال شخصیت مرزی در زیر آمده است.
“این خانم مجرد ۲۸ ساله، خودش به بیمارستان روانی مراجعه نمود. در اواخر دورہ نوجوانی با هنرپیشه جوانی روابط عاشقانه و روابط جنسی پیدا کرد.
وقتی هنرپیشه به او گفت که در واقع فقط «یکی از چندین زن» زندگیش است، او اندوه زده و دمدمی خو شد. رفته رفته چهره هنرپیشه را بر پرده سینماها و در روزنامه ها می دید. تا اینکه پسر بچه ی همسایه تصادفاً غرق شد.
آنوقت این خانم گرفتار احساس گناه به خاطر مرگ تصادفی آن پسربچه شد و ترسی از دستگیرشدن قریب الوقوع توسط پلیس او را فرا گرفت.
سپس مقادیر فراوانی قرص های خواب آور خورد و مدتی کوتاه در بیمارستان بستری شد که اطرافیان آن را «کوششی برای فریب دادن دیگران» به حساب آوردند.
در خلال پنج سال بعد، هر از گاهی دانشکده می رفت. در موقعیت های گوناگونی قرار می گرفت: مدتی تنها در این یا آن هتل بود، مدتی در خوابگاه دانشجویی و مدتی با پدر یا مادر که جدا از هم زندگی می کردند.
غالباً در پی درگیری، جا عوض میکرد. اگرچه به ندرت تنها بود، اما روابط اجتماعی نسبتا کم عمقی داشت. چند زن انگشت شمار که با آنان دوست شد غالباً از خودش بزرگتر بودند. غالباً پدر و مادر دوستانش را «پدر یا مادر» خطاب می کرد. سه یا چهار بار و هر بار کمتر از شش ماه روابط جدی با مردها برقرار کرده هر بار جدایی تلخی براثر خودداری مرد از ازدواج پیش آمده بود.
در همه ی این مراوده ها را آدمی فریبکار، وابسته، خود آزار، اهل خصومت و تحقیر کننده دانسته بودند.
به صورت هفتگی و گاهی روزانه بین خشم و ناامیدی نوسان خلق پیدا می کرد. مرتباً در مصرف الکل و قرصهای باربیتورات زیاده روی می کرد و چندین بار تهدید به خودکشی مطرح ساخت.
به همین خاطر دو بار دیگر (هر بار یکماه یا کمتر) در بیمارستان بستری گردید.
در میانه ی ده ی ۲۰ سالگی در بخش خدمات نیروهای مسلح آغاز به کارکرد و ابتدا بسیار خوش درخشید، اما کمی بعد کارکردش دچار افت شد (ساعتھا کنار ماشین تحریرش، گریه میکرد و برای خوردن غذاهم از اتاقش بیرون نمی رفت.»
ده ماه بعد به خاطر مسائل روانپزشکی و عصبی» از کار اخراج شد.
دوباره هر از گاه جایی می رفت: شغلهای گوناگون را امتحان می کرد که در هیچ کدام بیش از چند روز دوام نمی آورد. رفته رفته حتی از همکاران خودش هم دوری می گزید. ۲۶ سالگی، دو سال تحت روان درمانی فشرده قرار گرفت.
درمانگرش نوشت «خیلی تلاش میکرد بیمار باشد» و به عمد دوست داشت «برای کسانی که دوستشان نداشت، گرفتاری ایجاد کند» و این کار را با «ایجاد درگیری با آنها در دوره های خرابی حالش» انجام می داد.
یکبار پس از اینکه برای دیدار مادرش به خانه ی او رفت کارش به بستری شدن در بیمارستان روانپزشکی کشید. به چند علت آزرده خاطر شده بود:
اولی اینکه مادرش استقبال گرمی از او نکرده بود. دوم اینکه وقتی شوهر مادرش دفترچه راهنمایی مرکز درمانهای نگهداری روانپزشکی را نشانش داد او احساس اهانت کرد.
سوم اینکه متوجه شد، یک تکه از املاک خانواده را خواهرش که چندان علاقه ای به او نداشت می خواهد تصاحب کند.
به این ترتیب احساس کرد او را کنار گذاشته اند، بنابراین مقدار زیادی قرص آسپرین خورد و کمی بعد در بیمارستان روانپزشکی بستری شد”.
کسانی که دچار این اختلال هستند معمولاً برایشان یکی از اختلالهای روانشناختی مطرح هست از قبیل اعتیاد به مواد مخدر، افسردگی، اختلال اضطراب فراگیر، هراس ساده و هراس از مکان های باز، اختلال استرس پس از سانحه و اختلال وحشت زدگی.
میزان ابتلا به اختلال شخصیت مرزی چقدر است؟
بررسی های طولانی در مورد این قبیل مردمان نشان داده که ۶٪ از آنان بر اثر خودکشی می میرند. میزان شیوع اختلال شخصیت مرزی بین یک تا دو درصد است.
میزان تشخیص این اختلال برای زنان بسیار بیشتر از تشخیص آن برای مردان است.
مردمانی که دچار این اختلال هستند روی همرفته روابط زناشویی پرآشوبی دارند، در محل شغل خود اختلالات بیشتری پیدا می کنند و بیش از حد متوسط به ناتوانی های جسمانی دچار می شوند.
مشاوران پیشنهادی ویکی روان:
شناخت شخصیت مرزی از دید روانشناسی
شخصیت های مرزی به علت نارسایی در ارتباط با سرپرستان خود در دوران اولیه ی کودکی، نگرشی نارسا و نابسنده از خویشتن و دیگران دارند.
سرپرستان آنان از وابسته بودن کودک به خویش بیشتر خرسند می شوند و بنابراین نه تنها او را برای رسیدن به احساس استقلال تشویق نمی کنندT بلکه ممکن است تلاش کودک برای استقلال با تنبیه آنها روبرو شود.
اینگونه مردمان هرگز یاد نمی گیرند که نگرش خود را از دیگران متمایز کنند.
همین امر موجب می شود خودشان را تسلیم دیگران کنند و به آنها وابسته باشند و وقتی احساس طرد شدن کردند، خودشان هم خود را طرد کرده و دست به تنبیه خویشتن می زنند.
پژوهشهای دیگری درباره مردمان گرفتار این اختلال نشان از پیشینه ی بهره کشی جسمانی و جنسی از آنان در کودکی دارد. این قبیل بهره کشی منجر به اختلال هایی در تشکیل خودانگاره شخص شده و همین اختلالها باعث بروز اختلال شخصیت مرزی می شود.
علاوه بر این اگر سرپرستان کودک گاهی بهره کشی و گاهی پر از مهر عطوفت بوده اند، این نوسان، موجب بی اعتمادی عمیق کودک به دیگران می شود و دیگران را یا خوب یا سراسر بد می داند. مشاور کودک در این موارد به خوبی می تواند کمک کند.
علل بروز اختلال شخصیت مرزی چیست؟
در مورد علل این اختلال شخصیت مرزی به علل اکتسابی یا تجارب ناشاد در دوران کودکی اشاره شده است و نقش تجارب دوران کودکی خصوصا سه سال اول عمر بسیار مهم است.
بی‌ثباتی مادر به دلائل مختلف، طرد کودک و عدم وجود دلبستگی امن در دوران کودکی، درگیری بین والدین، تنبیه کودک و بی توجهی به احساسات او، طلاق والدین، والدین گرفتار و ناسازگار و… از علل اصلی این اختلال شخصیت هستند.
علایم شخصیت مرزی چیست؟
در ادامه به بررسی راه هایی می پردازیم که کمک می کند نشانه های اختلال شخصیت مرزی را بشناسید.
1- روابط متزلزل از ویژگی های اختلال شخصیت مرزی است
افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، دارای روابطی ناپایدار با خانواده، فامیل و دوستان خود هستند. این افراد ممکن است سریعا علاقه شدیدی به یک فرد پیدا کنند و ناگهان از آن شخص متنفر شوند.
هرگونه جدایی و یا تغییر در برنامه مورد انتظار، می‌تواند یک واکنش شدید و احساس طرد را در بیمار مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ایجاد کند.
هنگامی که این افراد به یک چیز و یا کسی علاقه داشته باشند و آن چیز و یا آن‌کس از پیش آنها برود، احساس پوچی و انزوای اجتماعی می‌کنند.
2- خشم بی جا
شرایط خارج از کنترل و یا ناچیز می‌توانند افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی را بسیار خشمگین کنند.
برای مثال اگر والدین یا همکاران برای مدت کوتاهی، به فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی اعتنا نکنند، این فرد از احساس طرد و انزوا، بسیار خشمگین می‌شود.
3- احساس پوچی از ویژگی های شخصیت مرزی است
هنگامی که این افراد به یک چیز و یا کسی علاقه داشته باشند و آن چیز و یا آن‌کس از پیش آنها برود، احساس پوچی و انزوا می‌کنند و توانایی مقابله کردن با این احساس را ندارند.
4- ترس از تنها ماندن
خشم و ترس شدید در این افراد از تنها ماندن سرچشمه می‌گیرد. این افراد حتی اگر تجسم کنند که تنها هستند، دچار ترس و عصبانیت می‌شوند.
در واقع ترس از تنها بودن، یک مشکل جدی در روابط خانوادگی ایجاد می‌کند. این افراد ممکن است زیاد به خودکشی فکر کنند.
روش درمان اختلال شخصیت مرزی
چندین روش موثر برای درمان شخصیت مرزی وجود دارد:
1- دارو درمانی برای درمان شخصیت مرزی
یکی از رایج ترین راه های غلبه بر شخصیت مرزی استفاده از داروهای اعصاب و روان است.
دارو درمانی شامل داروهای ثابت‌کننده خلق و خو، داروهای ضد جنون و داروهای ضد افسردگی می‌توانند این علائم را کنترل کنند.
2- مشاوره روان درمانی
روش‌های مختلف مشاوره و درمان شامل روان درمانی و یک درمان جدید که به نام رفتار دیالیتیکی خوانده می‌شود نیز می‌تواند برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت مفید باشد و بیماری آنها را کنترل کند. استفاده از رویکردهای درمانی در روانشناسی و مشاوره کمک می کند بیماری شخصیت مرزی درمان شود.
این اختلال نسبتاً پایاست و با گذر زمان تغییری نمی کند. اگر چه میزان بروز دوره های افسردگی در آنها بالاتر است، اما پیشرفت به سمت اسکیزوفرنی دیده نمی شود.
تشخیص این بیماری قبل از ۴۰ سالگی مطرح می شود و روان درمانی، درمان انتخابی این بیماران است و گاه از داروهای آنتی سایکوتیک و داروهای ضد افسردگی ها در درمان دوره ای پسیکوز و درمان افسردگی استفاده می شود.
پیشنهاد ویکی روان درباره شخصیت مرزی و درمان آن
ویکی روان به عنوان سامانه سلامت روان امکان برگزاری جلسه مشاوره غیرحضوری به صورت آنلاین، تلفنی و متنی برای تمام عزیزان را فراهم کرده است.
برای برگزاری مشاوره روانشناسی در ویکی روان از دکمه زیر استفاده کنید:
من اختلال شخصیت مرزی شدید دارم منتها هیچ کس نمیدونه ، هیچ کس درک نمیکنه و سن من کمه
اگر هم بفهمن همشون هر کسی که میشناسم میخنده بهم و هیچ کس جدی نمیگیره و دلم میخواد همه چی تموم شه مخصوصا سرزنش های خوانواده و توهین به سلیقه و علاقم و سبک های موسیقی که گوش میدم یا سلبریتی یا آدم های معروفی که دوست دارم
میخوام همه چی درست بشه و یهو بیدار شم و بفهمم همش خواب بوده :.)
سلام
راه درمانش اینه
امکان نداره هدفی که عاشقشی را نشناسی!
می دونی یک چیزی هست که دوست داری بهش برسی!
همون برات کافیه
بقیه پیام های بازرگانی یا صرفا دلقک زندگیتن
بی خیال همشون
بچسب به هدفت
حتی اگه هدفت از لحاظ دلقک های زندگیت مسخره باشه
منم مثل تو ام
شخصیت مرزی!
و این اختلال نیست بنظرم
بلکه حساس بودن است